Είκοσι χρόνια μετά

Μια φορα κι έναν καιρό, πριν πολύ πολύ καιρό, φίλος αγαπημένος - είναι πρόσωπα και μάτια που δεν τα ξεχνάς ό,τι κι άν συμβεί, άλλωστε αν εχεις δει σε μάτια αγαπημένα τον κόσμο όλο, το ξέρεις ότι υπάρχει, και ο κόσμος και η αγάπη, λίγο είναι αυτό; -μου είχε πει "πρώτα θα σβήσει ο ηλιος και μετα θα σταματήσεις να μιλάς". Καθόλου άδικο δεν είχε, όμως τωρα ήθελα να τον έχω εδώ να του πω για τις προηγούμενες μέρες που ο ήλιος μια χαρα ήταν στη θέση του κι εγώ μέρες ούτε μια λέξη δεν ήθελα να πω.
Σήμερα, επιστροφή, κανονικά, στο μικρόφωνο που θα ανάψει και θα πει άντε μίλα, τι έχεις να πεις κυρία μου;
Αμα σου πω ότι ακόμα δεν ξέρω, θα με πιστέψεις; Το καλό που σου θέλω, πίστεψε με, γιατί έτσι είναι.
"Είπαμε δυο λέξεις κι άρχισε να βρέχει". Ψιχάλα, μπορα, ξανά ψιχάλα, δυνατή βροχή, τίποτα, συννεφιά. Αυτό είναι το σκηνικό από το ξημέρωμα τουλάχιστον που το πήρα χαμπάρι εγώ, στη Θεσσαλονίκη. "Φθινοπώριασε...", με τη φωνή του Πασχάλη Τερζή. Μη ξαφνιαστείς αμα το ακούσεις στην εκπομπή σήμερα.
Σαν χθες, είκοσι χρόνια πριν, έπεσε το τείχος. Σαν χθες, σαν σήμερα είκοσι χρόνια πριν πού ήμουν; Εδώ, στην ίδια Ευρώπη που όλα άλλαζαν, και είδηση δεν είχα παρει.΄Ημουν αλλού. Δεν θυμάμαι να το είχαμε παρει είδηση νωρίς ότι αυτό το γεγονός θα άλλαζε πολλά, τόσα πολλά στα επόμενα χρόνια. Νομίζω, εδώ στο μικρό Ελλάδα, ήμασταν αλλού, γενικά αλλού. Στα μικρά δικά μας. Άλλα είχαμε τότε. Το μικρό μας σπίτι άλλα έβλεπε στην τηλεόραση. Θυμάσαι, δε θυμάσαι; Εσύ μπορεί να το καταλάβαινες από τότε, αλήθεια το λέω, εσύ μπορεί να ήξερες, εγώ όμως όχι. Σκεφτόμουν το πτυχίο που ερχόταν και μήπως για να έρθει πιο γρήγορα έπρεπε να αφήσω την τότε δουλειά μου και να στρωθώ στο διαβασμα. Έτσι έκανα όντως. Είχα ήδη αγαπήσει πολύ, είχα πονέσει με είχαν πονέσει, όπως γίνεται κανονικά, σε όλους, σιγά την πρωτοτυπία. Είχα παει διακοπές στην Αμοργό και ό,τι έλειπε δεν ήρθε ποτέ. Είπα στο φίλο μου το Μήτσο από τη Λάρισσα την ατάκα που ακόμα τη θυμόμαστε και γελάμε, "εχουν θάλασσα τα Αμπελάκια;", τι τον ρώτησα τον άνθρωπο, ακόμα δεν το πιστεύω! "Χάλια είσαι", μου είπε, "έλα διακοπές στη Λάρισα και ξέχασέ τα όλα". Και πήγα. Καλοκαίρι, διακοπές στη Λάρισα. Παρανοϊκό; Μπα, μια χαρά ήταν. Στο πανεπιστημιο, ειδικά στη σχολή μου, οι μισοί μου φίλοι ήταν από τη Λάρισα. Και γελάσαμε και πίναμε με τις ώρες καφέδες και δεν ξέχασα αλλα δεν πειραζει. Η ζωή συνεχίστηκε. Και είμαστε είκοσι χρόνια από τότε που η πτώση του τείχους ξεκινούσε να μετρα την αλλαγή της Ευρώπης, την αλλαγή του κόσμου. Που τότε δεν την είχα παρει είδηση. Τουλάχιστον όχι, την μεγαλη της σημασία, σίγουρα όχι.
Και λεω, αυτα περασανε. Τα είκοσι χρόνια πέρασαν. Σε είκοσι χρόνια από τώρα πού θα είμαι; Αυτό είναι το θέμα. Τώρα το φτιάχνουμε αυτό που θα είμαστε, πώς, με ποιους και γιατί. Αμα σκεφτώ τότε, και θα 'ναι και πιο ζόρικα, αλλο να είσαι είκοσι, αλλο σαραντα κι αλλο εξήντα, πού πήγαν τα επόμενα είκοσι χρόνια που χάθηκαν, εκείνα θα φταίνε; Για αυτό σου λέω, άσε το πού πήγαν τα πριν, τα μετα που έρχονται δες. Κι αυτα είναι όπως τα δάκτυλα που χτυπάνε τώρα αυτό το κείμενο πριν την τελευταία τελεία, είναι στο χέρι μου, στο χερι σου, στο χέρι μας.



Ένα τραγούδι για ένα πρόσωπο και δύο ρόλους, δυο φωνές σ'εναν άνθρωπο



Ελα, καινούρια...
Μόλις τελείωσε η εκπομπή. Ωρα 11.10, πια.
Να σου πω όσα είπα στην εκπομπή, ακριβώς όπως τα είπα εκεί, όπως μου έγραψες στο mail, δεν μπορώ και δεν γίνεται κιόλας, τα λόγια του ραδιοφώνου είναι λόγια ραδιοφώνου, είναι για εκεί, εμ για αυτό η Έρι τα γράφει για να τα ακούει μετα... Να δώσω όμως τις διευθύνσεις για δυο που είπα στην εκπομπή σήμερα.
Συνέντευξη της Κ.Κούνεβα στον Σταύρο Θεοδωράκη, δεν την είδα στην τηλεόραση, την είδα όμως στο διαδίκτυο, στη σελίδα των Πρωταγωνιστών. Η ΌΛια Λαζαρίδου έγραψε το επόμενο πρωί.

Μετά, η συνομιλία που διάβασα στη lifο, με αφορμή ένα στίχο σε ένα καινούριο τραγουδιο που έγραψε η Χάρις Αλεξίου. Δεν είναι ακριβώς συνέντευξη, συνομιλία ήταν, καλύτερα. Μεταξύ της ψυχολόγου Σμαρούλας Παντελή και του ψυχοθεραπευτή και πατέρα Φιλόθεου Φάρου. Την διαβαζεις όλη εδώ
Ενα μικρό απόσπασμα αντιγράφω, αυτό για το οποίο σας μιλούσα στην εκπομπή:
" Άρα η προτροπή μας προς τον κόσμο είναι «κάνε κάτι με το τραύμα σου».Βέβαια. Αξιοποίησε το. Το τραύμα είναι αξιοποιήσιμο. Αντί να κλαίγεσαι και να χτυπιέσαι, αξιοποίησέ το. Εγώ, ξέρετε, πέρασα και από αυτό. Το να κλαίγεσαι και να χτυπιέσαι είναι ένας τρόπος ν' αποφύγεις τις ευθύνες της ζωής.

Ίσως όμως είναι και το πρώτο στάδιο αυτό, δεν είναι; Το να αναγνωρίσεις δηλαδή ότι το έχεις το τραύμα. Στην αρχή σε παίρνει από κάτω, έχεις μια τάση να θυματοποιηθείς, ότι εσύ είσαι ο καημένος.Ναι.

Γιατί και το να γίνεις θύμα είναι και αυτό λίγο ναρκισσιστικό, δεν είναι;Πολύ, όχι λίγο, πολύ.

Για μένα ο ναρκισσισμός τι είναι; Είναι αυτή η έλλειψη της πραγματικής αφοσίωσης των γονιών, δηλαδή αν είχες γονείς που δεν σου δόθηκαν, έχεις συνέχεια την ανάγκη να τραβάς την προσοχή.
Ναι. Και πώς τον βιώνει το ναρκισσιστικό άτομο τον ναρκισσισμό; Τον βιώνει ως αυτοαπασχόληση. Ένας Πατέρας της Εκκλησίας λέει πολύ χαρακτηριστικά: «Εν τη ενώσει το είναι έχομε». Λέει ότι όλα συμβαίνουν εν τη ενώσει, τα καλά τα δημιουργικά και καταλήγει: «Εν τη ενώσει το είναι έχομε» δηλαδή ο άνθρωπος είναι ανύπαρκτος έξω από ουσιαστικές σχέσεις, δηλαδή δεν είναι πολυτέλεια η σχέση."

Απλά και δύσκολα πραγματα. Όσο νομίζεις ότι είσαι το θύμα απονων ανθρώπων, άκαρδης κοινωνίας, όλοι σκληροί, αναισθητοι κι εσύ ευαίσθητος, καλός, αιώνιο θύμα, τρυφερό λουλούδι που το τσακίζει η κακία του κόσμου, κάποιο λαθος κάνεις, να είσαι σίγουρος. Μήπως αγαπας τον εαυτό σου πιο πολυ απ'όσο νομίζεις, και σίγουρα πιο πολύ απ'όσο λες; Μόνο εσύ λουλούδι κι οι άλλοι αγκαθια; Σκέψου το ξανά. Χμ, νομίζω πιο σκληρα το είπα σήμερα στο ραδιόφωνο, αλλα πραγματικά το πιστευω, για αυτό εκτιμάω πολύ τους ανθρώπους που κάνουν τον πόνο άρχοντα και δεν αντεχω καθόλου αυτούς που τόσο θρηνούν για όσα άδικα περνάνε στη ζωή τους, αυτοί που είναι τόσο καλοί και συναισθηματικοί οι καημένοι...
Πολλά δεν ξέρω, για ενα ίσως μόνο είμαι σίγουρη. Ό,τι ζούμε, σε επίπεδο τουλάχιστον ανθρώπινων σχέσεων, το αξίζουμε. Γιατί και πώς, δικό μας θέμα. Θελουμε να αξίζουμε κάτι καλύτερο; Δικιά μας είναι η ζωή. Μόνο δικιά μας. Στο τελος, μόνοι μας θα κάνουμε τον απολογισμό. Με ελικρίνεια και ψυχραιμία, ελπίζω. Χωρίς "πού πήγε χαμένη η ζωή μου;". Πήγε, παει, θα παει όπου την πήγες, την πάω, θα την παμε. Πήγε όπου την έδωσες, και θα παει όπου λαχταράς κι αντεξεις να την ταξιδέψεις. Η δικιά σου, η δικιά μου ζωή.
Γι' αυτό σου είπα σήμερα, η μόνη μου ένσταση στο τραγούδι πριν, είναι για το αίτημα, "δως μου πίσω τη ζωή μου", κανείς δεν παίρνει τη ζωή μας, εμείς τη δίνουμε και χαλάλι σε ό,τι και για ό,τι και όσο την ταξιδεύει. Κι ας πονάει μετα. Παιχνίδι. Για δυνατούς. Το αντέχεις; Ή φύλλο στον άνεμο;

Υ.Γ. Ευχαριστώ για τα καλοσωρίσματα σήμερα.
Νιόβη, το πρώτο mail ήταν δικό σου, αμέσως μετα της Χριστίνας απο τη Λακκιά. Δημήτρη, σ'ευχαριστώ για το μήνυμα σου, το τελευταίο sms στην σημερινή εκπομπή. Ήταν πολύ συγκινητικό.
Χρόνια πολλά στον Ορέστη. Χρόνια πολλά και στη Μαρία που έχει γενέθλια σήμερα.
Τώρα, Χαμόγελο της Τζοκόντας. Για την Ράνια, την Θωμαή και τον άντρα της Θωμαής που γιορτάζει σήμερα.
Για όλους μας, σήμερα που βρέχει, εκεί έξω.





Υ.Γ.2 Τελικά, είχε δίκηο, πρώτα θα σβήσει ο ήλιος...