Η Πέμπτη ήταν μια ηλιόλουστη μέρα

Πέμπτη. Βγαίνω από το ραδιόφωνο. Η Αγγελάκη ασπρίζει στο φως. Ο ήλιος χτυπάει στα μάτια μου. Πηγαίνω προς τη στάση του λεωφορείου. Ανεβαίνω στην Εγνατία. Νιώθω οικεια. Ξέρω κάθε γωνία. Σχεδόν με πάει ο δρόμος. Θα μπορούσα να ζήσω σε άλλη πόλη; Όταν πρέπει, αν πρέπει, τι ρωτάς; Αν έφευγα από τη Θεσσαλονίκη, ξέρω τι θα μου έλειπε. Αυτό μου δείχνει και τι αγαπώ. Έρχεται το λεωφορείο. Κόσμος κουρασμένος, κόσμος χαμογελαστός ανεβαίνει και κατεβαίνει τις σκάλες του. Βαριά βήματα. Πόδια που σέρνουν. Ανάλαφρα που έχουν όλη τη ζωή δικιά τους. Βαριεστημένα. Παιχνιδιάρικα. Βιαστικά. Μικρά πατουσάκια ακολουθούν όσο πιο γρήγορα μπορούν τα δυνατά πόδια του μπαμπά.
Περνάμε από τη Φιλοσοφική. Χρόνια φοιτητικά. Ήμουν εκεί. Σαν να πέρασαν αιώνες μου φαίνεται.
Ακούω δυο νεαρούς. «Τι περιμένεις, καπιταλιστικά πανεπιστήμια, τα δικά τους λένε…»
Σκέφτομαι το βιβλίο που διαβάζω αυτόν τον καιρό. «Η ιστορία των λαών των Ηνωμένων Πολιτειών» του Χάουαρντ Ζιντ. Πολιτικός ακτιβιστής, συγγραφέας και καθηγητής Ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Βοστόνης. Το βιβλίο του, αναφέρεται στην αμερικανική ιστορία όπως την έζησαν οι ινδιάνοι, οι μαύροι, οι εργάτες, οι γυναίκες, από την εποχή του Κολόμβου έως σήμερα. Το βιβλίο διδάσκεται σε εκατοντάδες πανεπιστήμια και κολέγια της Αμερικής. Στα καπιταλιστικά πανεπιστήμια δηλαδή.
Ναι, στις Ηνωμένες Πολιτείες μπορείς να δεις το χειρότερο. Μπορείς όμως να δεις και το καλύτερο, το πολύ καλύτερο. Με το δικό μας μπάχαλο, τη μετριότητα και τους αγράμματους και συντηρητικούς και επαναστάτες τι σχέση έχει;
Στο «αυτί» του βιβλίου έχει κάποια λόγια του Bruce Springsteen «Η ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών με επηρέασε βαθιά. Με τοποθέτησε σε μια θέση την οποία αναγνώρισα και αισθάνθηκα ότι έπρεπε να την διεκδικήσω. Με έκανε να νιώσω πως συμμετέχω σε αυτή τη χρονική στιγμή της Ιστορίας, όπως όλοι μας, και πως αυτή η στιγμή είναι δική μου. Με έκανε να πιστέψω ότι, με τις μικρές μου έστω δυνάμεις, μπορούσα να καταφέρω κάτι. Ένιωσα ότι συμμετέχω στην Ιστορία.»
΄
Παρεμπιπτόντως, με αφορμή το βιβλίο αυτό σκεφτόμουν για μιαν ακόμη φορά πως ό,τι έμαθα για τα λάθη, ακόμα και τα εγκληματικά (λέμε τώρα…σαν δικών μας προγόνων που ακόμα τα θεωρούμε λαμπρές σελίδες στην ιστορία μας), των αμερικανών από αμερικανούς τα έμαθα. Από ταινίες, βιβλία και τραγούδια που ερχόντουσαν από εκεί. Από λογοτέχνες, ιστορικούς, πανεπιστημιακούς, καλλιτέχνες, κινηματογραφιστές αμερικανούς που αμφισβητούσαν, έψαχναν, αγωνιζόντουσαν και ήλπιζαν ότι κάποτε θα αλλάξουν τα πράγματα. Στ’ αλήθεια σου λέω, τώρα που η «άλλη Αμερική» ελπίζει, μου φαίνεται “κάπως” να κάνω την έξυπνη και να λέω, πού ξέρουν αυτοί, θα τους προδώσει ο Ομπάμπα, εγώ ξέρω… Την τύφλα μου ξέρω, εκείνοι αγωνίστηκαν στα δύσκολα, εγώ ξέρω καλύτερα; Δηλαδή ξέρω καλύτερα από τον Pete Seeger; Άσε, που, στο κάτω κάτω είναι η χώρα τους, η δική μου, μικρή, για να μην ξεχνιόμαστε κιόλας, χώρα στο χάρτη, είναι άλλη, η οποία ας κάνει καμιά υπέρβαση της προκοπής και τα λέμε, που, και στα μικρά και στα μεγάλα είμαστε ανεκδιήγητοι και κρίνουμε και τους άλλους. Τα έλεγα και στον undantag πριν από λίγες μέρες, ντρέπομαι για τότε που νόμιζα ότι όλα τα ξέρω. Επιπλέον μαζί τους ελπίζω κι εγώ, κι αυτό εκτός του ότι μου δίνει δύναμη να πιστεύω ότι όλα μπορούν να γίνουν, δεν θα ήθελα να μην το ζω. Να μην ελπίζω ότι θα γίνουν καλύτερα τα πράγματα, παρά να βλέπω εχθρούς και συνομωσίες; Δεν μπορώ να ζω έτσι. Απλά, δεν μπορώ. Είναι σαν να μου λες, μην αγαπάς, δες πόσοι προδόθηκαν, πόσοι χώρισαν, πόσοι πληγώθηκαν, μην ελπίζεις, όλοι ίδιοι είναι.

Σε μια στιγμή της ιστορίας που πέρασε αναφέρονται οι Calexico σε ένα τραγούδι του πιο πρόσφατου δίσκου τους.
Πιο συγκεκριμένα σε ένα πρόσωπο. Τον Χιλιανό μουσικό, τραγουδοποιό, σκηνοθέτη, ηθοποιό και καθηγητή Βίκτορ Χάρα (28 Σεπτεμβρίου 1932- 15 Σεπτεμβρίου 1973), που δολοφόνησε άγρια η χούντα του Πινοσέτ. Ήταν Σεπτέμβριος του 1973, 11 του μηνός. Ο Πινοσέτ καταλαμβάνει την εξουσία ανατρέποντας την κυβέρνηση του Αλλιέντε. Αντιφρονούντες του νέου δικτατορικού στρατιωτικού καθεστώτος συλλαμβάνονται. Ανάμεσά τους φυσικά και ο Βίκτορ Χάρα, ένθερμος υποστηρικτής του Αλλιέντε. Τον συνέλαβαν στο πολυτεχνείο όπου δίδασκε και τον βασάνισαν άγρια για πολλές μέρες όπως και χιλιάδες Χιλιανούς. Τις επόμενες μέρες στρατιώτες του καθεστώτος συγκεντρώνουν στο Στάδιο του Σαντιάγκο (το οποίο το 2003 ονομάστηκε Estadio Victor Jara) συλληφθέντες αντιφρονούντες. Εκεί συνέχιζαν να τον βασανίζουν, εκεί του έσπασαν και τα χέρια για να μην ξαναπαίξει κιθάρα, να μην ξανατραγουδήσει εμψυχώνοντας τους συμπολίτες τους. Τον δολοφόνησαν στις 15 Σεπτεμβρίου, ήταν 40 χρονών.



Οι Quilapayún, σημαντικοί εκφραστές του «Nueva Canción Chilena» (ρεύματος ανανέωσης του χιλιανού τραγουδιού):


Και μια πολύ ενδιαφέρουσα νομίζω προσέγγιση από τους τζαζ IKKI (Άμστερνταμ):


Το τραγούδι των Calexico λέγεται «Victor Jara’s Hands» ( Του Βίκτορ Χάρα τα Χέρια). Είναι αυτό (είναι μια πολύ καλή εκτέλεση του τραγουδιού)
Ένα ακόμη βίντεο όμως με το τραγούδι είναι κι αυτό:


«Wire fences still coiled with flowers of the night
Songs of the birds like hands call the earth to witness
Sever from fear before taking flight.
Fences that fail and fall to the ground
Bearing the fruit from Jara's Hands
Me siento solo y perdido
Una vela alumbra mi camino
Cruzando tierras que nunca he visto
Cruzando ei rio de mi destino
Solo soy un chico mas
Que sueha en alto y mirando al mar
All alone and lost
My path is lit by flame
Crossing lands never seen
Crossing rivers of my destiny
Only a boy nothing more
Day dreaming wanting more»

Οι Calexico φυσικά δεν είναι οι πρώτοι που έγραψαν τραγούδι για τον Victor Jara ή αναφέρθηκαν με κάποιο τρόπο σε αυτόν. Νομίζω όμως ότι ο τρόπος που αυτοί και κάποιοι ακόμη, όχι όμως όλοι, το έκαναν ταιριάζει πολύ στην ποίηση και τη δύναμη του Jara. Δεν είναι σύνθημα, είναι βαθύ αίσθημα. Μπορεί και να μην ξέρω καλά τα πράγματα, μπορεί να τα αντιμετωπίζω με το δικό μου αισθητήριο- πώς θα μπορούσε άλλωστε να γίνει αλλιώς;-, έτσι το νιώθω πάντως.

Για την ιστορία, τώρα, λίγο μετά τη δολοφονία του Jara, o αμερικανός τραγουδιστής της φολκ Phil Ochs, ο οποίος και είχε συναντηθεί με τον Victor Jara κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας του στη Λατινική Αμερική, το 1974, είχε διοργανώσει μια συναυλία αφιερωμένη στον Χάρα στη Νέα Υόρκη. Στη συναυλία αυτή που είχε την ονομασία «An Evening With Salvador Allende» και έχει κυκλοφορήσει δισκογραφικά η ηχογράφησή της, συμμετείχαν ο Pete Seeger, o Bob Dylan, o Arlo Guthrie (γιος του Woody Gurthie) και ο ίδιος ο Phil Ochs.
Ένα ενδιαφέρον βίντεο όπου ο P.Seeger μιλά για τον V.Jara

Το 1976, ο Arlo Guthrie τραγούδησε στο δίσκο του «Amigo», το τραγούδι «Victor Jara» μελοποιώντας ένα ποίημα του Adrian Mitchell (24 Οκτ 1932 - 20 Δεκ. 2008).
Το τραγούδι είναι εδώ
Ενώ το ίδιο τραγούδι λέει εδώ κι ο ιρλανδός τραγουδιστής Christy Moore:


Νωρίτερα, το 1975 ένα συγκρότημα από τη Σουηδία, οι Hoola Bandoola Band, γράφουν και κυκλοφορούν στον δίσκο τους Fri information, το δικό τους τραγούδι για τον Victor Jara.


Από την ίδια χρονιά και τη Νορβηγία έρχεται το επόμενο τραγούδι. Είναι το"Victor Jara" του Lillebjørn Nilsen, από το 1975, και τον δίσκο του «Byen Med Det Store Hjertet».


Ένα ακόμη τραγούδι που αναφέρεται στον V. Jara, είναι το «One Tree Hill» των U2.


Στην Ελλάδα τραγούδια του Β. Χάρα, τα «La plegaria a un labrador» και «Te recuerdo Amanda», έχει τραγουδήσει η Μαρία Φαραντούρη στον δίσκο «τραγούδια διαμαρτυρίας απ’ όλο τον κόσμο» (1977)
Και στο τραγούδι «κι αν είμαι ροκ», σε λόγια της Δώρας Σιτζάνη και μουσική του Μάνου Λοϊζου ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου τραγουδούσε («Για μια Μέρα Ζωής», 1981) «…στου Βίκτορ Χάρα πετάω τ’ αστέρια σ’ ένα αεράκι εξωτικό»
Εδώ με τον Χρήστο Θηβαίο:


(Πολλά στοιχεία αλλά και αφορμές για να ψάξω και να επιβεβαιώσω ακόμη περισσότερα για τον Victor Jara βρήκα στη Wikipedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Victor_Jara)