Εικόνες, Χορός, Τραγούδια, σε μια πόλη

Είδα τον Υπομέλανα Τόπο, του Δημήτρη Σωτηρίου, από το Χοροθέατρο του Κ.Θ.Β.Ε. Το είδα στη γενική δοκιμή, την Παρασκευή. Αυτό έχει σημασία - είχε ωραίο κοινό, νομίζω, ήθελαν να δουν, δεν έβαλαν τα καλά τους, δεν είχε επίσημους.

Θα προσπαθήσω ό,τι πω να είναι με όσο πιο λίγα λόγια μπορώ.

Είναι αυτό που αν σου αρέσει θα το κουβαλήσεις μέσα σου για καιρό. Θα σε πάει να διαβάσεις άλλα βιβλία, να περπατήσεις σε δρόμους της Θεσσαλονίκης, αλλά τι να σου πω, μπορεί και άλλης πόλης, να ξαναδείς φωτογραφίες και ντοκουμέντα, αυτά που τα λένε επίκαιρα νομίζω, άλλης επόχής με άλλο βλέμμα.

Υπομέλας τόπος είναι μια μικρή περιοχή νευρώνων στον εγκέφαλο όπου, ας πούμε, είναι το κέντρο της μνήμης μας. Ο Υπομέλας Τόπος, στο Βασιλικό Θέατρο, είναι τόπος μνήμης για τη Θεσσαλονίκη με αφορμή τα καμένα όνειρα των ανθρώπων της που έζησαν τη μεγάλη φωτιά του 1917. Σκηνοθεσία-χορογραφία: Δημήτρης Σωτηρίου, μουσική: Αλέξανδρος Ιωάννου, σκηνικά-κοστούμια: Αθανάσιος Κολαλάς, video art - επεξεργασία εικόνας: Λίλα Σωτηρίου, δραματουργική επεξεργασία: Σοφία Χατζηβασιλείου, βοηθός χορογράφος: Σύλβια Κατσαρού, οργάνωση παραγωγής: Ιωάννα Λιάκου. Χορεύουν: Μαρλέν Βερσιούρεν, Πόλυ Βόϊκου, Φάνια Γρηγορίου, Σοφία Καλπενίδου, Κωνσταντίνος Κατσαμάκης, Σταύρος Κόττας, Πέτρος Μάλαμας, Χάρης Πεχλιβανίδης, Έλενα Σγουραμάνη, Ηλίας Τσάκωνας, Πένυ Χριστοπούλου. Αυτοί είναι οι συντελεστές.

Είναι μια εγκατάσταση που δεν έχει πρωταγωνιστές. Όλοι, χορευτές, εικόνες, άνθρωποι από τα παλιά, τοπία, βλέμματα, ανάσες, μπαινοβγαίνουν σε μια συνεχή ροή από το χθες στο σήμερα κι αντίστροφα. Θα σου πω και κάτι που δεν το ένιωσα αμέσως. Μετά όσο ξαναθυμόμουν ό,τι είδα το σκεφτόμουν όλο και πιο πολύ. Μπορεί να κάνω λάθος, να μην ξέρω να κρίνω, απλώς πώς το σκέφτομαι θα σου πω. Μου άρεσε που δεν πρωταγωνιστούσαν οι χορευτές. Αν γινόταν θα ήταν το αναμενόμενο. Ίσως και το εύκολο. Το δύσκολο ήταν να γίνουν μέρος της εγκατάστασης σε ένα ρευστό σκηνικό. Να είναι εκεί και να μην φωνάζουν "κοίταξέ με", "εμένα κοίτα, τα άλλα είναι το φόντο μου". Κι όποτε αυτό το ένιωθες ήταν υπέροχο. Γιατί δεν υπήρχε το στερεότυπο πίσω με το φωτισμένο μπροστά.

Ο Σωτήρης, λίγο πριν φύγουμε, είπε κάτι που δεν θα το σκεφτόμουν όμως ναι, αυτό ήταν. Αν δεν κοιτάξεις την ώρα, είπε, δεν ξέρεις πόσο κράτησε. Αυτό ήταν! Η διάρκεια της εγκατάστασης - έχω ακούσει αυτή τη λέξη για πολλά πράγματα, εδώ ταιριάζει απόλυτα- αν την μετρήσεις με το ρολόι είναι μικρή. Όσο είσαι μέσα όμως είναι σαν να διευρύνεται ο χρόνος. Δεν μπορώ να σου το εξηγήσω αλλιώς. Είναι έτσι. Για μένα έτσι ήταν, τουλάχιστον.

Αμέσω μετά, περπατήσαμε στους δρόμους όπου το 1917 έκαιγε η φωτιά, φτάνοντας με τα πόδια πίσω από το δημαρχείο- κάπου εκεί δεν ήταν λένε η πρώτη εστία;

Μπήκαμε στο Καφωδείο Ελληνικόν. Φωτεινή Βελεσιώτου, Λάρρυ Χαριτίδης, Μάκης Πάντσιος, έπαιζαν εκείνο το βράδυ, όπως κάθε Παρασκευή. Μιλήσαμε με τη Φωτεινή, τι ωραίος άνθρωπος, πάντα χαίρομαι όταν την συναντώ. Κοιτάζω απέναντί μου, μια φωτογραφία παλιάς Θεσσαλονίκης. Από την πυρκαγιά. Διαβάζω: Αυγουστος 1917 (είχε και μέρα που δεν θυμάμαι τώρα), ώρα 7, κοίτα να δεις λέω, σήμερα όλα με μια κλωστή πώς δένονται...Το μαγαζί γέμισε σε λίγα λεπτά. Τις επόμενες ώρες μας πήραν οι καλλιτέχνες όλους μαζί τους, γίναμε σαν μια παρέα. Καλά τραγούδια, καλά παιξίματα, η Φωτεινή εξαιρετική, οι άντρες του σχήματος επίσης, ό,τι και να πω λίγο θα είναι. Στο διάλειμμα συναντώ και την Εύη, ήταν κι εκείνη εκεί και της είπε η Φωτεινή ότι ήμουν κι εγώ, εννοείται ότι μου είπε για τον Μεράντζα (θα είναι τελικά την Παρασκευή στην εκπομπή!)

Το πρόγραμμα συνεχίστηκε μέχρι αργά. Κάποια στιγμή μπηκε εμβόλιμα και ο Μιχάλης Ουζούνης που βρισκόταν τυχαία εκεί και συνόδεψε τραγούδια στο πιάνο. Ήρθε κι ένας άλλος ωραίος τύπος, ο Αλέκος Οικονόμου με φυσαρμόνικα και τα λαϊκά και τα παραδοσιακά έγιναν και μπλουζ. Ήταν καταπληκτικά. Τι παραπάνω να σου πω;