Μέλι, αγορά, χαλκός, ελεύθερος, άνθρωπος.

Δεν ξέρω αν έμαθα όσα μπορούσα στα μαθήματα γλωσσολογίας στο πανεπιστήμιο, όμως κάποια πραγματα, καποια μαθηματα τα θυμάμαι. Σε ενα μάθημα, λοιπόν, ο Τάσος Χρηστίδης μας εξηγούσε τις ομοιότητες, τα κοινά περιβάλλοντα καποιων λεξεων. Πώς αυτό δείχνει την απώτερη κοινη καταγωγή τους, πχ ινδοευρωπαϊκή, και συνεχίζοντας πώς σχετίζονται οι λεξεις με τον τόπο και τον τρόπο ζωής αυτών που τις χρησιμοποιούν. Ας σου δώσω ένα παραδειγμα. Η λεξη μητέρα σε διαφορες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες: μητέρα, mother, mamma, mère, mutter, мать, madre. Οι  λεξεις εχουν ενα κοινό περιβάλλον, μια κοινη ριζα, το -m-.  Ή η λέξη γάλα, επισης. Γάλα, milk, lait, latte, leche, молоко, melk, έχουν κοινό το -l-. Αρα αν υποθεσουμε ότι υπαρχει κοινη καταγωγή αυτών των λεξεων, ο πρόγονός τους ήταν μια λεξη που είχε την κοινή ρίζα τους. Αυτες τις πρωταρχικές λέξεις χρησιμοποιούσαν οι πρώτοι ανθρωποι στην αρχική τους κοιτίδα, στο πρώτο μερος όπου ζούσαν πριν σκορπιστούν σε διαφορα μερη και διαμορφώσουν, η καθε ομάδα, τη γλώσσα τους, τροποποιώντας, εξελίσσοντας τις υπαρχουσες λεξεις ή δημιουργώντας καινούριες λεξεις.  Δεν ξερω αν το εξηγώ καλά, ελπίζω πως δεν γράφω και καμια μεγαλη ανοησία, λες ό,τι θυμάμαι να χαίρομαι; Τελος πάντων, ελπίζω πως όχι.
Πάμε τωρα σε αυτό που είχε κανει τη μεγαλύτερη εντύπωση σε εκείνο το μάθημα. Τωρα μου φαίνεται σχεδόν αυτονόητο αλλά τότε ήταν κάτι σημαντικό που άκουγα για πρώτη φορά. Είναι η συσχετιση των λεξεων με τον τρόπο ζωής αλλα και τον  τόπο όπου αυτες οι λεξεις δημιουργηθηκαν. Η λεξη γαλα, για παραδειγμα, ή η λεξη μητερα/μαμα, σε όλη την οικογενεια των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών εχει ενα κοινό γλωσσικο στοιχείο, άρα υπαρχει μια κοινη πρωτη λεξη απο την οποία καταγονται όλες οι υπόλοιπες. Με καποιο τρόπο ετσι μπορούμε να σχηματίσουμε ενα πρώτο μικρό λεξικό των πρωτων εκείνων ανθρώπων. Εδώ είναι το πιο ενδιαφερον απ'όλα. Αν οι πρώτοι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν τη λεξη γάλα, έπιναν γαλα, το ήξεραν γι αυτό και εφτιαξαν λεξη για να το ονομάσουν. Όπως επίσης, χρησιμοποιούσαν τη λεξη μητέρα. Ή είχαν λεξη για το βουνό, ζούσαν σε μερος όπου έβλεπαν βουνά, εφτιαξαν λεξη για αυτά. Όμως η λεξη θαλασσα δεν εχει εναν κοινό γλωσσικό φθόγγο σε όλες τις γλώσσες της ινδοευρωπαϊκής ομάδας. Έχει σε καποιες αλλα όχι σε όλες (θαλασσα, sea, mer, meer, havet, море, mare, mar). Μαλλον οι πρώτοι ινδοευρωπαίοι δεν ζούσαν κοντα στη θαλασσα, δεν την είχαν δει, δεν την ήξεραν κι ετσι δεν είχαν λεξη για αυτήν. Ονομάζουμε ότι βλεπουμε, ό,τι ξερουμε, ό,τι χρησιμοποιούμε. Η ζωή μας διαμορφώνει τη γλώσσα μας, έτσι αλλαζει η γλώσσα, όπως αλλαζει κι η ζωή μας. 
Ενας από τους καλύτερους καθηγητές που είχα στο πανεπιστήμιο, ο Χρηστίδης, σε εκείνο το μαθημα, από την πρώτη μου μαλιστα χρονιά στην σχολή, αισθανθηκα ότι μου άνοιγε εναν καινούριο κόσμο μπροστα μου.

Θυμήθηκα αυτήν την ιστορία σήμερα που διαβαζα την πρώτη ενημερωση της Ασπρης Λέξης.
Η Άσπρη Λεξη (www.asprilexi.com) είναι μια ιστοσελίδα που ασχολείται με την ελληνική γλώσσα και τις λεξεις της. Σήμερα ξεκίνησε το καινούριο της ταξίδι και την πρώτη εβδομάδα ασχολείται με λέξεις τριών χιλιετιών.
Φανταζεσαι πόσους αιώνες οι άνθρωποι γνωρίζουν το μέλι, μιλάνε για ελευθερους ανθρώπους, φτιαχνουν χαλκινα αντικείμενα, πηγαίνουν στην αγορά; Ακριβώς όσους αιώνες, όσα χρόνια άνθρωποι ελευθεροι ή όχι χρησιμοποιούν τον χαλκό, γλυκαινουν τη ζωή τους με μελι, συγκεντρώνονται (για διαφορετικό λόγο καθε εποχή) στην αγορά. Περισσότερα απο 3000 χρόνια.
Όπως λενε κι οι ίδιοι "η πρώτη ομάδα λέξεων που σας παραδίδουμε αυτή την εναρκτήρια εβδομάδα της Άσπρης Λέξης, είναι αφιερωμένη στις λέξεις που έρχονται απ’ το απώτερο παρελθόν και τα βάθη της Ιστορίας. Λέξεις της σημερινής, κοινής νεοελληνικής γλώσσας που βρίσκουμε στον Όμηρο, αλλά και πάρα πίσω ακόμα. Στις πινακίδες της Γραμμικής Β΄ (Κνωσός, Πύλος κλπ), που χρονολογούνται στη Μυκηναϊκή εποχή από τον 15^ο έως τον 12^ο π.χ. αιώνα περίπου. Λέξεις δηλαδή που ατόφιες ή με ελάχιστες διαφορές έφτασαν μέχρι τις μέρες μας κάνοντας ένα ταξίδι στο χρόνο τουλάχιστον 3.200 -3.500 χρόνων, μπορεί και περισσότερο.  Είχαμε την δυνατότητα να διαλέξουμε ανάμεσα σε δεκάδες, αλλά προτιμήσαμε τις εξής: Μέλι, αγορά, χαλκός, ελεύθερος, άνθρωπος. "
Η πρώτη λέξη είναι η λέξη μέλι. Εδώ οι πληροφορίες της πρώτης λέξης.
(πληροφορίες για όποιον θελει να γίνει μελος της Ασπρης Λέξης εδώ)

Οι λεξεις μας ειναι ο κόσμος μας, όσα γνωρίζουμε, χρειαζόμαστε, χρησιμοποιούμε, ζουμε με αυτα και για αυτά. Αυτα και τα προηγούμενα σκεφτόμουν με αφορμή τις πέντε λέξεις χιλιάδων χρόνων.

Y.Γ.Και πάνω στην ώρα μου λεει η κόρη μου, "μαμα, θελεις να ακούσεις ενα τραγούδιπου εχει μόνο δέκα λέξεις;"

Y.Γ.2 Σε λίγο θα είμαι στη συναυλία της Γιασμίν Λεβί, θα τα πούμε μετα