μια παράσταση

Χθες βράδυ παρακολούθησαμε τα τρία τέταρτα της οικογένειας, ήτοι Σαββίνα, Σωτήρης κι εγώ, την εμφάνιση της Ούτε Λέμπερ στην Θεσσαλονίκη. Ήταν η πρώτη φορά που την έβλεπα και την άκουγα σε παράστασή της, αν και είχε έρθει ξανά και παλαιότερα, τότε στη Μονή Λαζαριστών, αν θυμάμαι καλά.
Είχα ακούσει δίσκους της, είχα ακούσει πολλά για αυτήν και τις εξαιρετικές παραστάσεις της, ήταν από τις εμφανίσεις που περίμενα.
Δεν έχω την ευκαιρία να δω συχνά έναν τύπο θεάματος, σαν το πρόγραμμα που παρουσίασε η Ούτε Λέμπερ χθες. Με εντυπωσίασε η σκηνική της παρουσία. Μου άρεσαν πολύ κάποιες ερμηνείες της. Απόλυτα δεν με πήρε μαζί της. Νομίζω ότι παραμιλούσε κιόλας, δεν καταλάβαινα και όλα όσα έλεγε, ίσως πλάτειαζε σε κάποια τραγούδια, τα τραβούσε αρκετά μου φάνηκε, μπορεί κάτι από αυτά να έφταιγε. Όμως το θέαμα ήταν εντυπωσιακό, η παρουσία της κυρίαρχη, η φωνή της δυναμική, οι μουσικοί της πολύ καλοί, κι εκείνη τελικά μου φάνηκε εκπληκτική, αν όχι σε όλο το πρόγραμμα τουλάχιστον στο γενικό σύνολό του. Θα μπορούσε να τελειώσει εδώ όλο αυτό που έχω να σου πω.
Ήρθε η σημερινή μέρα. Το μεσημέρι ήμαστε στην γκαλερί TINT όπου η Ξανθίππη Χόιπελ υποδέχτηκε δημοσιογράφους για να δούμε από κοντά και να μας μιλήσει για την έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάζει στις δύο αίθουσες τέχνης, την ΖΗΤΑ-ΜΙ και την ΤΙΝΤ. Ο Σωτήρης και η Εύα Κ. (την Εύα τη γνώρισα μέσα από το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης καθώς ανήκει στην ομάδα αυτών των δραστήριων ανθρώπων οι οποίοι στηρίζουν και στην ουσία χάρη στους οποίους υπάρχει το σπουδαίο αυτό Μουσείο σχεδόν τριάντα χρόνια) άρχισαν να μιλάνε για την χθεσινή παράσταση που είχαμε δει όλοι. Είπαν πράγματα για την παράσταση όπως τα αντιλήφθηκαν με το δικό τους κριτήριο και από το δικό μου πέρασαν απαρατήρητα. Δεν ήταν αόριστοι χαρακτηρισμοί. Είχαν επιχειρήματα. Εντόπισαν στοιχεία, χωρίς να κάνουν τους έξυπνους, απλά και με αντικειμενικούς όρους. Στοιχεία για την κίνηση, για την φωνή της, για τους τζαζ αυτοσχεδιασμούς όπου δεν τα κατάφερνε, για την θηλυκότητα που απουσίαζε και πολλά άλλα. Τα άκουγα με ενδιαφέρον όλα αυτά, κυρίως γιατί ήταν στοιχειοθετημένα. Αν ήταν αόριστοι αφορισμοί μάλλον θα έκλεινα τα αυτιά μου. Είπαν ενδιαφέροντα πράγματα. Και ήταν πολύ δημιουργικό να ακούω μια άλλη ματιά. Ακούω να λένε συχνά «αυτά είναι υποκειμενικά πράγματα, εμένα μου άρεσε, ήταν καλό». Το ακούω και πάντα διαφωνώ. Άλλο «μου αρέσει» άλλο «είναι καλό». Υπάρχει το "αντικειμενικά καλό", με όρους, κριτήρια και επιχειρήματα. Μπορεί να ζούμε στην χαλαρή και ενίοτε αδαή εποχή όπου έχουμε θεοποιήσει το υποκειμενικό κριτήριο, μα εγώ πιστεύω βαθιά ότι το "καλό", αντικειμενικά, υπάρχει. Η γνώση του χρειάζεται κόπο και εμπειρία, εκτός αν είσαι τυχερός, τι να πω, και, σπάνια, το έχεις από τη φύση σου. Πώς, ας πούμε ένα μικρό παιδί γίνεται να μην μπορεί να ανεχτεί το φάλτσο κι ας μην ξέρει τι σημαίνει φάλτσο, αλλά αυτό είναι περίπτωση. Ο κανόνας μάλλον λέει, για να κρίνεις πρέπει να ξέρεις. Όχι για να σου αρέσει ή να μην σου αρέσει κάτι, αυτό είναι άλλο. Για παράδειγμα, στην παράσταση χθες ο τρόπος που είπε η Ούτε Λέμπερ το «Ne me quitte pas» του Μπρελ, μου άρεσε πολύ. Να μην ακούσω όμως και μια κριτική από την οποία κάτι παραπάνω μπορεί να μάθω; Όποτε το έκανα πάντως δεν μετάνιωσα ποτέ.
Γενικά πιστεύω ότι κριτήριο αποκτάς αν βλέπεις, ακούς, διαβάζεις. Βλέποντας, συγκρίνοντας, ξέρεις. Και, δεν είναι ντροπή, στο κομμάτι αυτό, του τύπου των παραστάσεων και του είδους μουσικής, του ρεπερτορίου, που παρουσίασε η Λέμπερ χθες το βράδυ, δεν έχω δει τόσα πολλά πράγματα ώστε να έχω μέτρο σύγκρισης και κριτήριο αξιολόγησης. Οπότε κάθε τι που ακούω γνώση είναι. Σε άλλες τέχνες ίσως, θέατρο έχω δει πάρα πολύ περισσότερο, συναυλίες και τραγούδια έχω ακούσει όπως και βιβλία έχω διαβάσει τόσα χρόνια και τόσο πολύ, ώστε να μπορώ, όσο μπορώ πάντα, να καταλάβω ευκολότερα αρετές και μειονεκτήματα, σε άλλα πράγματα και θεάματα μου λείπουν ώρες πτήσης.
Ήταν πολύ θετική όλη αυτή τη συζήτηση. Όταν βλέπεις, όταν ακούς, όταν διαβάζεις κάτι αυτό δεν πρέπει να γίνεται μετά; Να μιλάς για αυτό, να κουβεντιάζεις, να συμφωνείς ή να διαφωνείς, να ακούς σχόλια και κριτικές άλλων, να ανταλλάσσεις απόψεις, να μαθαίνεις. Και νομίζω ότι έτσι, και γνωρίζεσαι καλύτερα με τους συνομιλητές, και πραγματικά επεξεργάζεσαι ό,τι είδες, άκουσες, διάβασες. Τότε το πράγμα γίνεται γόνιμο. Αυτό μάλιστα μου λείπει και στις κριτικές για συναυλίες, βιβλία, παραστάσεις. Αν το πω με λίγες λέξεις το να μαθαίνω από αυτές, να ανοίγει το μυαλό μου. Γι’ αυτό αυτή τη μικρή μεσημεριανή κουβέντα την χάρηκα τόσο.

Υ.Γ. Για την έκθεση της Ξανθίππης Χόιπελ σας χρωστάω άλλη ανάρτηση. Πολύ σύντομα.