Μια φορα κι εναν καιρό...

...πριν απο αρκετούς αιώνες, λεει ο Αριστοφάνης, ενας αθηναίος πολιτης ο Χρεμύλος πήγε στους Δελφούς για να ρωτησει τον Απόλλωνα ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να διαπαιδαγωγήσει τον γιό του. Έτσι όπως ήταν ο κόσμος στην εποχή του, να τον συμβουλέψει να γίνει αντί τίμιος, παλιάνθρωπος κι απατεώνας αφού αυτοί καλοπερνάνε στην εποχή του; Και ο θεός του απαντησε, με μια φραση που φαινεται άσχετη της ερώτησης, θα πεις, αλλα τότε έτσι απαντούσε συχνά ο θεός οπότε μην παραξενευεσαι, να ακολουθήσει όποιον θα συναντησει εξω απο το μαντείο. Ο Χρεμύλος φευγοντας απο το μαντείο βρηκε κι ακολούθησε εναν τυφλό γερο. Αποκαλύπτεται ότι αυτός ήταν ο Πλούτος. Τον φερνει λοιπόν στο σπίτι του ο Χρεμύλος και φροντίζει ώστε ο τυφλός Πλούτος να βρει ξανα το φως του, καθώς τον πηγαίνει, μαζί με τον δούλο του Καρίωνα, στο Ασκληπειίο κι εκεί ο θεός τον θεραπευει.
Έχει ήδη προηγηθεί στο έργο ο αγώνας, η ανταλλαγή δηλαδή επιχειρημάτων αναμεσα στην Πενία που ισχυρίζεται πως εκείνη φερνει ισορροπία και ευτυχία στην κοινωνία των ανθρώπων και τον Χρεμύλο που υπερασπίζεται την επιλογή του να θελει τον πλούτο στο σπίτι του, και να διώξει εκείνη. 
Αφού λοιπόν ο Χρεμύλος θεραπεύει τον Πλούτο, εκείνος πια δε συναναστρεφεται όπως πριν που ήταν τυφλός, φαύλους και απατεώνες, αλλα διαλεγει να κανει πλούσιους μόνο τους εναρετους, τίμιους και δίκαιους. Πραγματι, ετσι γίνεται. Ο δίκαιος ανταμοίβεται όπως πρεπει, ο συκοφαντης τα χανει όλα. Ο δίκαιος παρουσιάζεται για να αφιερώσει στον Πλούτο το παλιό ρούχο του και τα παπούτσια του και ένας συκοφάντης φοβερίζει ότι θα τους καταγγείλει όλους, γιατί καταλύουν τη Δημοκρατία. Σοβαρα και κωμικά αλλαζουν όλα. Σε ενα ιδιαίτερα κωμικό επεισόδιο, μια γραία γυναίκα παραπονιέται που πια δεν περνα ο παρας της και δεν μπορεί πλεον να αγοραζει τον ερωτα του νεαρού εραστή της, καθώς αφού είναι κι εκείνος πλούσιος τώρα πια δεν χρειαζεται τα χρήματά της και απομακρύνεται απο κοντα της. Τέλος έρχεται ο Ερμής και ο ιερέας του Δία και ζητούν δουλειά. Ο Χρεμύλος δηλώνει ότι θα επαναφέρει τον Πλούτο, εκεί όπου ήταν ανέκαθεν, δηλ. στον οπισθόδομο του Παρθενώνα. Όλοι μαζί, τέλος, με δάδες αναμμένες οδηγούν τον Πλούτο στην Ακρόπολη.   
 Αυτή είναι η υπόθεση του "Πλούτου", και πανω κατω οι ήρωές του. Μελαγχολική κωμωδία, αν το σκεφτείς. Μια ουτοπία είναι η ιστορία του. Μια ουτοπία που μόνο στα παραμύθια υπαρχει; Ίσως. Κι από την άλλη, εχει σημασία να σταθούμε λίγο στην Πενία τη φτώχεια δηλαδή. Στον Αριστοφανη η Πενία δεν είναι η φτώχεια του ζητιάνου, ούτε η ανεχεια, με τα λογια του ποιητή είναι αυτό που θα λεγαμε, δουλεύω και ζω, το μετρημένο και με κόπο έχειν. Πάνω κάτω δηλαδή αυτό που ισχυρίζονται και αλλοι, φιλόσοφοι και όχι μόνο προγενεστεροι και σύγχρονοι του Αριστοφάνη. Σήμερα αυτή η άποψη εχει αρκετα στοιχεία προτεσταντισμού, ίσως. Αυτό είναι μια μεγάλη συζήτηση που αφορα και το βασικό θεμα με το οποίο ξεκίνησαν όλα στην κωμωδία του Αριστοφάνη. Θυμάσαι, ήταν η ερωτηση του Χρεμυλου, πώς να μεγαλώσει, με ποιες αξίες το παιδί του.
Φευγοντας απο την παρασταση που είδα χθες στο θεατρο Δασους, σκεφτόμουν ότι όλοι θελουμε να ζησουμε μια καλή ζωή. Ακόμη κι αν αυτή, κατα τη γνωμη μου σωστα, δεν την ταυτίζουμε με τις πολυτελειες και τις υπερβολές του lifestyle, νομίζω, σίγουρα την συνδεουμε με την οικονομική δυνατότητα να ζούμε καλά, δηλαδή με αξιοπρεπεια και καλή ποιότητα ζωής. Όμως, με τα μεχρι πριν λίγο καιρό δεδομένα, ένιωθα ότι κατι δεν παει καλά. "Διαλεξε δουλειά να βγαλεις λεφτα, αυτό είναι το βασικό". "Τόσα ζητα, κι αυτός θα στα δωσει, κι αυτός απο καπου αλλού τα πηρε πολλά κι εύκολα"."Τι θα πει έντιμος, πας καλά; όλοι κλέβουν". "Είσαι κορόιδο που δουλευεις, δε βλεπεις στην υπηρεσία που δεν δουλευει κανενας, εσύ ανόητος είσαι;". Και ξαφνικά ήταν τόσο δυσκολο πια να πείσεις ενα παιδί ότι στη ζωή δουλευουμε για να ζήσουμε, όχι μόνο να βιοποριστούμε αλλα να ζήσουμε κανοντας κατι που μας ευχαριστεί και δινει νοημα και δημιουργικότητα στη ζωή μας, δεν δουλευουμε μόνο για να βγαζουμε λεφτα, και πως επισης κοπιάζουμε (αλλη παλια λεξη αυτή) για να αποκτήσουμε κάτι. Πώς όλα θελουν κόπο, απο τα απλά, τους βαθμούς στο σχολείο (θελουν διαβασμα, δεν φταινε μόνο οι καθηγητες για τους χαμηλούς βαθμούς), το επιθυμητό σωμα (ναι, δεν βρεθηκε ακόμη το χαπι της μεταμόρφωσης σε μια μερα), τις σχεσεις (θελουν χρόνο, θεληση, υπομονή) και ο καταλογος θα μπορούσε να εχει τα παντα της ζωής μας, νομίζω. Αντι για αυτό το "γρηγορα και όλα, χωρίς κόπο" ήταν το ιδανικό. Κι αν ακουγόταν κατι διαφορετικό ήταν γραφικό. Τι είναι αυτα που μου λες, αφού οι αλλοι ζουν αλλιώς, κάνεις πως δεν το βλεπεις; έλεγαν τα παιδια. Άδικο είχαν;
Τώρα βεβαια, τα πραγματα εχουν αλλαξει πια. Είναι όλα, όχι για όλους μαλλον, αλλα για τους πιο πολλούς πιο δύσκολα ή παρα πολύ δύσκολα.
Από την άλλη, δεν μου αρεσει καθόλου που διαφοροι λενε τώρα "να γίνουμε φτωχοί να στρώσουμε". Για να στρώσουμε, για να αλλαξουν τα πραγματα που καθε λογικός άνθρωπος καταλαβαινε ότι είχαν ξεφύγει απο καθε μετρο και ηθική, είναι απαραίτητο να επιδιώκουμε να γίνουμε φτωχοί; Προτιμώ, να γίνουμε προκομμένοι, να στρώσουμε. Να δουλεψουμε, να γίνουμε λιτοί, ουσιαστικοί, να στηριζόμαστε στη δουλειά μας και την αξία μας, οποια είναι αυτή, ναι. Αυτα που πρεπει να ξαναβρούμε εχουν αξία, νομίζω.
Και μπορεί να μοιαζουν παρηγορια ή για αλλους συμβιβασμός τα λόγια της παραστασης (αυτα δεν ξερω αν είναι λόγια του Αριστοφανη ή προσθηκη των συντελεστων της) "δε γίνεται, δε γίνεται, τίποτα να μη λείπει/δε γινεται όλη τη ζωή να μη νιώσουμε λύπη/ θα ζησουμε με τη δουλειά, γιατί κανείς δεν είδα/χωρίς αγώνα να μπορεί να νιώσει την ελπίδα", μπορεί όμως να είναι και η σκληρή αλήθεια.

Ο Αριστοφάνης διδαξε τον Πλούτο το 388π.χ., 37 ολόκληρα χρόνια μετα το πρωτο εργο τους Αχαρνής, και λίγα, μόλις, τρια χρονια πριν το θανατό του, λεγεται οτι πεθανε γυρω στα 67. Είναι το τελευταίο σωζώμενο εργο του.

Η παρασταση "Πλούτος" του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία Διαγόρα Χρονόπουλου, απο το Θεατρο Τεχνης σε συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Βόλου, ανεβαίνει για τελευταια δευτερη βραδια σήμερα στη Θεσσαλονίκη, στο θεατρο Δασους.

Πρόκειται για το τρίτο ανέβασμα απ΄ το «Θέατρο Τέχνης» της τελευταίας απ΄ τις σωζόμενες κωμωδίες του Αριστοφάνη. Την ανέβασε πρώτα, το 1957, στο τότε θέατρο του Μάνου Κατράκη στο Πεδίον του Άρεως, ο Κάρολος Κουν- που ΄χε πρωτοκαταπιαστεί με το έργο το 1936 όταν το παρουσίασε με τους μαθητές του στο Κολέγιο. Το καλοκαίρι του ΄94, μετά το θάνατο του Κουν, τον «Πλούτο ανέβασε- στην Επίδαυρο πια- ο Μίμης Κουγιουμτζής. Η παράσταση επαναλήφθηκε το επόμενο καλοκαίριτου 1995- και το 2001. Σημειωτέον ότι, όπως και τώρα, το ρόλο του Χρεμύλου ερμήνευε, 1994, ΄95 και 2001, ο Αλέξανδρος Μυλωνάς. 
(από "Το τέταρτο κουδούνι" του Γιώργου Δ.Κ. Σαρηγιάννη, Πέμπτη 4 Μαρτίου 2010)

Συντελεστες της παράστασης

Μετάφραση : Γιάννης Βαρβέρης, σκηνοθεσία : Διαγόρας Χρονόπουλος, σκηνικά-κοστούμια : Πάρις Μέξης, μουσική : Χρήστος Λεοντής / μουσική διδασκαλία: Μαρίνα Χρονοπούλου, χορογραφία : Σοφία Σπυράτου, φωτισμοί : Λευτέρης Παυλόπουλος.

Διανομή: Πενία: Κάτια Γέρου, Καρίων: Μάνια Παπαδημητρίου, Χρεμύλος: Αλέξανδρος Μυλωνάς,
Πλούτος: Δημήτρης Λιγνάδης, Βλεψίδημος: Κώστας Βελέντζας, Γυναίκα: Αναστασία Γεωργοπούλου, Δίκαιος: Κωστής Καπελώνης, Συκοφάντης: Λευτέρης Λουκαδής, Γριά: Βασίλης Λέμπερος, Νέος: Αλέξανδρος Πέρρος, Ερμής: Θοδωρής Αντωνιάδης, Ιερέας: Κώστας Βελέντζας.
Χορός: Κώστας Βελέντζας, Θοδωρής Αντωνιάδης, Ηλεάνα Μπάλλα, Μαρία Κόμη-Παπαγιαννάκη, Βασίλης Λέμπερος, Αναστασία Γεωργοπούλου, Αλέξανδρος Πέρρος, Πανάγος Ιωακείμ, Βένια Σταματιάδη, Νίκος-Ορέστης Χανιωτάκης, Ορφέας Χατζηδημητρίου, Θάλεια Γρίβα, Πάρις Θωμόπουλος, Γεράσιμος Σκαφίδας

Συνέντευξη του Διαγόρα Χρονόπουλου, στην εφημ Αγγελιοφορος, στην Γιωτα Σωτηροπούλου, εδώ