Porgy&Bess

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, σήμερα και αύριο, 10 και 11 Ιουλίου στην Θεσσαλονίκη, στη Μονή Λαζαριστών, και από την ερχόμενη Πέμπτη έως το ερχόμενο Σάββατο στην Αθήνα, έρχεται από την Αμερική και ανεβαίνει το "Porgy and Bess", ένα έργο του George Gershwin, ένα μιούζικαλ ή μαύρη όπερα, όπως την αποκαλούν επίσης.
Είναι ένα έργο με ιστορία που αξίζει να ψαξουμε λίγο. Σήμερα στην εκπομπή ο Λευτέρης Κογκαλίδης μας είπε πολύτιμα στοιχεία για το έργο αυτό. Αντιγράφω στο blog από ένα δικό του κείμενο στο οποίο μιλά για το Porgy and Bess, με λεπτομέρειες ίσως άγνωστες στους περισσότερους, τα εξής:

"Μια νύχτα του 1926 ο συνθέτης George Gershwin διάβαζε το μυθιστόρημα του Dubose Heyward “Porgy”. Το βρήκε τόσο ενδιαφέρον ώστε κάθισε και το διάβασε ολόκληρο ως το πρωί. Και μετά έστειλε μια επιστολή στον συγγραφέα, που όχι μόνο τον επαινούσε με ενθουσιώδεις χαρακτηρισμούς, αλλά του αποκάλυψε ότι τον ενδιέφερε να το διασκευάσει με μουσική για το Θέατρο.
Ο Heyward κολακεύτηκε. Συναντήθηκαν και συμφώνησαν να συνεργαστούν. Αλλά τα χρόνια περνούσαν χωρίς ο Gershwin να ξεκινάει.
Το θυμήθηκε οκτώ χρόνια αργότερα όταν η Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης, που ως τότε παρουσίαζε μόνο γαλλικές, ιταλικές ή γερμανικές όπερες του ζήτησε μια αμερικάνικη όπερα.
Την ίδια ημέρα ο συγγραφέας επικοινώνησε μαζί του και απαίτησε να έχει γρήγορα μια απάντηση διότι ζητούσαν τα δικαιώματα δύο άλλοι σπουδαίοι συνθέτες της εποχής, ο Jerome Kern και ο Oscar Hammerstein.
Μερικά χρόνια πριν ο Γκερσουιν έλεγε στον συγγραφέα «Δεν είμαι έτοιμος να γράψω μια όπερα» αλλά τώρα ένιωθε ότι είχε φθάσει η ώρα. Το λιμπρετο θα έγραφε ο Heyward, ενώ στους στίχους χρειάστηκε η συνεργασία του επαγγελματία στιχουργού Ira Gershwin, του αδερφού του.
Το έργο αναφέρεται στους έρωτες, στα όνειρα και στην ζήλεια των ηρώων που είναι όλοι μαύροι και ζουν στο γκετο των μαύρων στην πόλη Τσάρλεστον της νότιας Καρολίνας – σε μια περιοχή που ονομάζεται Catfish Row.
Οι μελωδίες του Γκερσουιν βασίστηκαν στη νέγρικη, φολκλορική μουσική: στα σπιριτσουαλ, στα τραγούδια εργασίας, στις φωνές του δρόμου, στο scat singing.
Ο συγγραφέας πρότεινε τον τίτλο «Ποργκι και Μπες», από τα ονόματα των δύο κεντρικών ηρώων. Ο Γκερσουιν ενθουσιάστηκε γιατί θύμιζε τίτλους από όπερες όπως «Τριστάνος και Ιζόλδη», «Σαμψών και Δαλιδά», «Πελέας και Μελισάνθη».
Η πρεμιέρα δόθηκε στο θέατρο Colonial της Βοστώνης, στις 30 Σεπτεμβρίου 1935 ενώ από τις 10 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς μεταφέρθηκε στο Μπροντγουαιη, όπου δόθηκε σε 124 παραστάσεις ...
(οι παραστάσεις κάθε άλλο παρά πολλές είναι αλλά ας μην ξεχνάμε για πόσο δύσκολη περίοδο μιλάμε. Τα δικαιώματα των μαύρων στις περισσότερες πολιτείες των Η.Π.Α. είναι ανύπαρκτα και το "καθώς πρέπει" κοινό δεν ανεχόταν ένα τόσο ρηξικέλευθο έργο για την εποχή του, αυτό εξηγεί και την αντιμετώπιση κριτικών και κοινού απέναντι στο έργο και την παράσταση στην οποία αναφέρεται το κείμενο στη συνέχεια)
"Η πρώτη αυτή αμερικάνικη φολκλορική όπερα που παραμένει ως σήμερα το αριστούργημα του μουσικού θεάτρου αντιμετωπίστηκε με αρνητικά σχόλια από τους κριτικούς που ενοχλήθηκαν από την κυριαρχία των μαύρων στην παράσταση.
Η μουσική όμως ήταν πολύ πιο δυνατή από το ίδιο το έργο και σύντομα τα τραγούδια άρχισαν να κυκλοφορούν σε δίσκους, να ακούγονται από το ραδιόφωνο και να κερδίζουν το κοινό. Έτσι το έργο επικράτησε, οι κριτικές άρχισαν να υμνούν την μουσική ευφυΐα του Γκερσουιν.
Το τραγούδι της παράστασης που ξεχώρισε από την πρώτη στιγμή ήταν το Summertime, το οποίο έγινε αμέσως δισκογραφική επιτυχία της Billie Holiday.
Η παράσταση αρχίζει μ’ αυτό το τραγούδι, που είναι ένα νανούρισμα για να κοιμηθεί το μωρό της Clara. Οι στίχοι είναι του συγγραφέα.
Τα άλλα πιο γνωστά τραγούδια: It ain’t necessarily so / I got plenty o’ nuttin’ / I loves you, Porgy / Bess, you is my woman now.
Το 1959 γυρίστηκε σε ταινία από τον Οtto Preminger με πρωταγωνιστές τους Sidney Poitier, Dorothy Dandridge, Sammy Davis Jr., Pearl Bailey, Diahann Carroll και χορογραφίες του Hermes Pan."

Η ιστορία του έργου εκτυλίσσεται στo Catfish Row, στο Charleston, έναν μικρό δρόμο ο οποίος συγκεντρώνει, σε μικρογραφία, το δράμα αλλά και τις ελπίδες της Αμερικάνικης μαύρης κοινότητας. Κεντρικοί ήρωες είναι η Bess, παντρεμένη με ένα βίαιο άνδρα και ο Porgy ένας ανάπηρος άντρας που είναι ερωτευμένος μαζί της.

Τα αποσπάσματα που κυκλοφορούν είναι από την ταινία.

(Στην ταινία, στα μέρη των τραγουδιών, τον Poitier ντουμπλάρει ο Robert McFerrin και την Dandridge η Adele Addison. Ο Davis και η Bailey τραγουδούν οι ίδιοι)





















Δες κι αυτό:



Kαι "Summertime" με την Ella Fitzgerald και τον Louis Armstrong



Ψάχνοντας στο youtube βρήκα και αυτό το βίντεο: (η Nina Timofeyeva και ο Mikhail Lavrovsky χορεύουν στα Μπολσόι, το 1975, σε χορογραφία του Mikhail Lavrovsky πάνω στη μουσική του George Gershwin από το "Porgy and Bess")