μια συνεντευξη

Γνωριζόμαστε χρόνια πολλά, είκοσι, και παραπανω. Ήμουν στα πρωτα πρωτα χρόνια στο ραδιόφωνο. Θυμαμαι με ρώτησε, τότε, μπορεί και στην πρωτη μας συνεντευξη, πες μου ενα τραγούδι που σου έρχεται στο νου, "στο άδειο μου πακετο", του είχα πει, το σημείωσε σε ενα πακετο τσιγαρων και μου χαμογελασε, πού το θυμηθηκα τώρα, τόσα πραγματα εχουμε πει τόσα χρόνια, αυτό μου ήρθε τωρα στο νου, ελα, ντε...
Πριν δυο βδομαδες, ήταν μεσημέρι, μιλούσαμε για ώρες, απέναντι η θαλασσα, καποια λόγια εγιναν συνεντευξη, τα άλλα, καθώς μιλούσαμε, συμφωνούσαμε, διαφωνούσαμε, ερωτησεις, απαντήσεις, λόγια για να τα θυμομαστε, αυτα τα ίδια ή την αίσθησή τους. Ο Σταματης Κραουνάκης, φετος, είναι ο Δικαιόπολις στους Αχαρνής που ανεβαζει το Κ.Θ.Β.Ε. , σε σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζακη, αυτό το καλοκαίρι. Δελφοί, Υπαίθριο Θέατρο Φρύνιχος (2 Ιουλίου2010), Καβάλα, Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων (9Ιουλίου2010), Θέατρο Δάσους (14&15Ιουλίου2010), Επίδαυρος, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου (23&24Ιουλίου2010)

Και ηθοποιός φέτος; Πώς έγινε αυτό;Με πήρε ο Χατζάκης τηλέφωνο ένα μεσημέρι το Γενάρη με τον Καραντινάκη και μου λέει «λέμε να κάνουμε τους Αχαρνής, θες να κάνεις τη μουσική;» Λέω «ναι, έρχομαι». Λέει «Να κάνεις και τον Δικαιόπολι». «Με τον Αριστοφάνη έχω ένα πάθος, επειδή πάω κι έρχομαι στα θέατρα πολλά χρόνια», του λέω, «δεν θεωρώ ότι θα είχα την αντοχή να υποστώ την κούραση που τραβάει ένας ηθοποιός» και κυρίως όταν άνοιξα και διάβασα το έργο, ζήτησα δυο μέρες άδεια να το διαβάσω, και όταν είδα πόσα λόγια έχει ο Δικαιόπολις, τρελάθηκα. «Παιδιά δεν θα τα καταφέρω να τα θυμηθώ» τους είπα. «A» μου λέει ο Σωτήρης, «για αυτό μην ανησυχείς, ούτε θα το καταλάβεις πώς θα τα μάθεις». Τέλος πάντων, αυτό που είπα στον εαυτό μου για να πω μπαίνω στην περιπέτεια, είναι ότι πέρσι θα 'λεγα όχι από φόβο, από ευθύνη, βαρεμάρα, κούραση, τώρα είπα ναι γιατί σκέφτηκα ότι του χρόνου δεν θα μπορώ ίσως.
Ο λόγος; Λέω,είναι μία μεταιχμιακή στιγμή. Του χρόνου μπορεί να μην μπορώ, από κούραση, απόαντοχή, από υγεία, από γήρας… Λέω, ίσως είναι η στιγμή που με περιμένει, κιαυτό σαν τι; Σαν γνώση. Έχοντας αυτό το πάθος με τον Αριστοφάνη χρόνια ήταν σανκάποιος να μου λεγε έλα να κάνεις ένα μεταπτυχιακό να δεις και το θέμα από μέσα.Κι έλεγα χθες σε ένα φίλο μου που με ρωτούσε, τι βιώνεις τώρα, ότι το σημαντικότεροείναι ότι από αυτή τη θέση συνειδητοποιώ την τεχνική της δομής του συγγραφέα μεεντελώς διαφορετικό τρόπο, που τόσες φορές έχω κάνει μουσικές και μεταφραστικήδουλειά κτλ

Τι είναι αυτό που βλέπειςτώρα στο εργαστήριό του; Μοντέρνος, απίστευτα μοντέρνος, η τεχνική, η δομή,η οικονομία, πώς εμφανίζει, εξαφανίζει, πώς δημιουργεί συνθήκες ανάσας στουςηθοποιούς, δεδομένου ότι τότε τρεις υποκριτές, τρεις άνθρωποι έτρεχαν τηδουλειά, και το πρώτο πράγμα που ανακάλυπτα είναι πού μου δίνει δικαιώματα να‘χω λίγη ανάσα. Ένα άλλο πολύ σημαντικό στοιχείο του αυτού του έργου είναι ημεγάλη στιγμή που γράφεται, γίνεται κόλαση, είναι πέμπτος χρόνος τουπελοποννησιακού πολέμου. Λέει στην αρχή «αχ, πόσα, τόσα πόσα μου δαγκώνουν την καρδιά». Η Ελλάδα είναι ανάστατη,καίγονται καράβια, πόλεις, έρχονται κάθε άνοιξη και ρημάζονται τα αμπέλια,ξεπατώνονται οι ελιές από τη ρίζα και καίγονται, ξεπουλάνε οι σύμμαχοι για ένασακί αλάτι. Και η ώρα που ο τύπος αυτός, ο Δικαιόπολις, ων γεωργός, παίρνει τηναπόφαση να κάνει αυτήν την κόντρα και μάλιστα είναι κάτι που το δοκίμαζα πολύστην πρόβα, είναι πολύ επικίνδυνη. Και δοκίμασα κάτι που μου άρεσε πάρα πολύ. Τηνώρα που λέει, εγώ ορκίζομαι, βάζω το κεφάλι μου στο χασαπόξυλο για στοίχημα, ανδεν σας πείσω, είναι αυτός ο ελληνικός τσαμπουκάς που λέμε τον όρκο πριν καλάκαλά συνειδητοποιήσουμε τι έχουμε πει και μετά αν έχουμε μπέσα είμαστευποχρεωμένοι να τα καταφέρουμε. Και νομίζω ότι τη στιγμή που μπήκα σε αυτήν τηνσκέψη βρήκα ένα πολύ βασικό κλειδί γιατην ερμηνεία του Δικαιόπολι. Υπάρχει μια φράση του που εμένα με συγκινεί πολύ όταντη λέω στην παράσταση, την ώρα που διώχνει το Λάμαχο για τον πόλεμο, «γλεντάωθα πει υπάρχω».

Υπάρχει κάτι που σεβοήθησε πολύ στη μελέτη του ρόλου; Ναι, η μουσική.

Τι εννοείς; Σανπαρτιτούρα τον μελέτησες; Ναι. Έτσι έμαθα το ρόλο. Κι ακόμα δοκιμάζω, τηνότα που θα ξεκινήσω, πού θα καταλήξω, το ρυθμό. Ο Γεωργουσόπουλος μου είπε ότιαυτός είναι ο δρόμος. Και με παιδιά που μίλησα, και με τη Λυδία, γιατί πρέπεινα σου πω ότι τους ηθοποιούς φίλους που με αγαπάνε τους εκμεταλλεύτηκα όλους.Και όλοι μου είπανε πολύ σοβαρά πράγματα. Η Ανίτα Σαντοριναίου μου είπε μιαπολύ δασκαλίστικη φράση, μου είπε, μετά το Λαζάνη πίστευα ότι δεν θα υπάρχει άλλοςνα παίξει τον Δικαιόπολι, θα το κάνεις πολύ καλά, δεν έχεις παρά να βάλεις ένααγκίστρι στην άκρη της γλώσσας σου και με μέτρο να τραβήξεις έξω αυτά που σεπονάνε για αυτόν τον τόπο. Η Βούρτση μου λέει, τη μετάφραση, αν η μετάφρασηείναι καλή μη φοβάσαι τίποτα. Και η μετάφραση εδώ είναι Γεωργουσόπουλος, μεβοήθησε πάρα πολύ, και τη δούλεψα κι εγώ, δεν την αποστήθισα ψυχρά, την έκανασώμα στη γλώσσα μου, άλλαξα θέσεις λέξεων, πήγα το ρήμα στο τέλος, χωρίς νααλλάξω λέξη, την έφερα όπως μιλάω. Εκεί που με βοηθούσε ο ρυθμός τηναποστήθιζα, ή αλλού έπρεπε εγώ να φτιάξω το ρυθμό. Αυτό το παιχνίδι με γοήτευσεγιατί το κάνω και σαν συνθέτης.

Έλεγες πριν ότι οΑριστοφάνης σε αυτό το έργο είναι πολύ μοντέρνος, επάνω στο τραπέζι που δίπλατου μιλάμε έχεις μια σειρά με καντάτες του Μπαχ, και μου έλεγες το ίδιο, «αυτόείναι μοντέρνο». Πώς αυτά τα κλασικά είναι μοντέρνα, τι είναι μοντέρνο; Νομίζωότι εκτός από το περιεχόμενο αυτό που τα κάνει μοντέρνα είναι η δομή.Ανακαλύπτει κανείς τη θεατρικότητα που έχουν οι καντάτες του Μπαχ ενώ είναιεκκλησιαστική μουσική. Ακούς, κόρο, σόλο, ντουέτα, μπαινοβγαίνουν φωνές, κιαυτή είναι η μουσική που ακούγαν οι άνθρωποι στην εκκλησία τους. Άρα τι ζωήζούσαν. Εδώ ο Αριστοφάνης καταγγέλλειαπουσία πνευματικότητας, ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι να καταλαβαίνουν, τα ίδια.Όμως με ένα επίπεδο άλλο.

Τι εννοείς; Ότιακόμα και ο απατεώνας ήταν καλύτερης ποιότητας. Γιατί φαίνεται από αυτό πουλέει για να τους πειράξει ότι απευθύνεται σε ένα μυαλό που δεν είναι ηλίθιο,τιποτένιο.

Είχες ασχοληθεί άλληφορά με τους Αχαρνής; Όχι. Είχα ένα μεγάλο εχθρό, τη μνήμη και την αγάπηπου είχα για τη μουσική του Διονύση,διότι ανήκω στη γενιά που την ανακάλυψε, αγάπησε, κι εγώ ως φοιτητής Παντείου έφερατο Σαββόπουλο υπό τα άγρια μάτια της ΚΝΕ να παίξει όλους του Αχαρνής με τοκείμενο που δυστυχώς δεν υπάρχει στο δίσκο. Ήταν εξαιρετικό. Όμως, διαβάζονταςτο έργο η μουσική του Διονύση δεν έχει γραφτεί για παράσταση, είναι ένααυτόνομο έργο με δικιά του αισθητική και γραμμή, θα έλεγα νεορομαντική σε σχέσημε τη σκληρότητα που έχει το έργο. Και απλώς χρειάστηκε να μην πάω καθόλου προςτα κει.

Και να πας προς ταπού; Σε άγριους ελληνικούς ρυθμούς. Σε μονόχορδες καταστάσεις, τσάμικο,καρσιλαμά, ρεμπέτικο Μικράς Ασίας. Ήθελα να πάω όσο πιο παλιά μπορούσα.

Πώς σου φαίνεται πουένα τέτοιο κείμενο γράφτηκε από έναν 25χρονο, όπως ήταν τότε ο Αριστοφάνης; Κιαν το καλοσκεφτούμε και ο Τσιτσάνης τόσο χρονών έγραψε τα καλύτερα ίσωςτραγούδια του, και πόσοι ακόμη. Κακά τα ψέματα, κι εγώ στα νιάτα μου έγραφα πολύ καλύτερα πράγματααπό αυτά που γράφω τώρα. Εγώ νομίζω όχι, αλλά ναι. Γιατί τότε, μπορεί να μην ξέρειςτι γράφεις, αλλά η ψυχή σου είναι πιο φορτσάτη, πιο φορτσάτη η μηχανή. Τώραυπάρχει μια επίγνωση. Πάντα αναζητάς, τι; Αυτό που ξανά θα κινητοποιήσει ένααίσθημα. Το όπλο που θα μπορέσει ξανά να πυροδοτήσει ένα αίσθημα στην κερκίδα.

Και τώρα πια τι λες,τι πυροδοτεί την κερκίδα; Η αλήθεια μόνο πια. Αν δουν οι άνθρωποι τηναληθινή κραυγή θα συγκινηθούν.

Και ποια η διαφορά μετο μελό; Με το μελό μπορεί να βάλεις τα κλάματα αλλά την επόμενη στιγμή τοξεχνάς, δεν το έχεις πάρει μαζί σου. Αν κάτι σε δονήσει αληθινά αυτό είναισυγκίνηση.

Έχεις το δέος της Επιδαύρου;Όχι. Δεν ξέρω τι θα πάθω, μπορεί να κλάσω μέντες στην Επίδαυρο την ώρα που θαβγω και θα δω το κοινό, παρόλα αυτά δέκα μερες πριν ανέβω στη Θεσσαλονίκη πήγα τηΜεγαλη εβδομάδα κι έμεινα μόνος μου στη παλιά Επίδαυρο, πήγαινα κάθε πρωί στο θέατρο6-9 πριν φτάσουν οι τουρίστες εκτός από ένα πρωί που με παρακάλεσε η ξεναγός, μου λέει έχω κάτιΓερμανούς θέλετε να το διαβάσετε να σας ακούσουν; Λέω ναι, στείλτους επάνω ναδω αν ακουστώ α ακούγομαι, μετά κατεβήκανε τους εξήγησα ότι είμαι μουσικός καιθα κάνω αυτό το πράγμα με αυτή τη σκέψη. Όχι, αυτό που προσπαθώ αυτή τη στιγμήείναι καταρχήν να μάθω τα λόγια

Άγχος; Ναι αλλάσε πληροφορώ ότι πρώτος απ’ όλους τους συναδέλφους τα έμαθα. Διάβασα πάρα πολύ.Δεν θυμάμαι τον εαυτό μου, ούτε στα πανεπιστήμιανα έχω διαβάσει τόσο και γύρω γύρω, όχι μόνο το ρόλο μου, με ενδιέφερε να τα ξέρωόλα γιατί ξέροντας την κάθε λεπτομέρεια, από πού προέρχεται ένα αστείο, από πούμια συνθήκη, μπορείς να βοηθήσεις το κοινό. Έχω ένα σημείο στο μονόλογο που το παλεύωακόμα. Μιλάει για μια ιστορία, η Σέριφος τροφοδοτούσε με σκυλιά την Αθήνα, και κάνειμια ολόκληρη παράγραφο σε σχέση με αυτό το γεγονός. Εγώ ξέρεις καμιά φορά πιστεύωγια το κοινό, γιατί δε μ’ αρέσει να τα δίνω κι όλα νιανιά. Άμα εσύ ξέρεις ξέρεικαι το κοινό. Άμα εσύ ξέρεις την αιτία, ξέρεις το αίσθημα, το φωτίζεις με το αίσθημάσου δε χρειάζεται να το κάνεις πολλή επεξήγηση.