Τετάρτη 1 Ιουνίου 2011

"μας έβαζε να σκεφτόμαστε..."

Καποιοι ανθρωποι είναι σαν τους πιο πολλούς, σαν πολλούς που ξέρουμε και συναναστρεφόμαστε, αντε να πω σαν εμάς. Κάποιοι ξεχωρίζουν. Και καμια φορα οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες.

Το σκεφτηκα πολύ πριν γράψω αυτα που διαβαζετε τωρα. Απο τη μια είναι η ηλικία του, δισταζω να γράψω κατι για εναν ανθρωπο που θα μπορούσε να είναι ο πατερας μου, ο παππούς μου. Απο την άλλη είναι το σπουδαίο έργο του, τόσο σημαντικό και αυτό καθεαυτό και η σημασία του. Όμως είναι έντιμο να σωπαίνεις; Βολικό είναι σίγουρα, ιδιαίτερα αφού ξερω πως αυτό που νιώθω δεν το νιώθουν τωρα πολλοί, και φίλοι και άνθρωποι που δεν με ξερουν,  ίσα-ίσα θα είναι πάρα πολλοί αυτοί που νιωθουν ακριβώς τα αντιθετα, αλλά, όχι, έντιμο δεν είναι.
Απο χθες που τον είδα στην τηλεόραση το σκεφτόμουν. Δεν ήταν η πρώτη φορα που ακούγοντας δημόσια δήλωσή του ένιωσα αυτήν την απογοήτευση. Το μεσημέρι μιλούσα με δυο συναδελφους στη δουλειά σχετικά. "Ο Θεοδωράκης είναι ο έλληνας που είμαστε, ο Χατζηδάκις αυτός που θα θελαμε να είμαστε αλλα δεν είμαστε δυστυχώς", υπερβολικό, αληθινό, αυτό είπα. Μπορεί να φαίνεται ή και να είναι "ιερόσυλο"  αλλά με τα ιερά και όσια έχω ξεκαθαρίσει εντός μου τα πραγματα εδώ και πολλά χρόνια. Επιπλεον, όσο περνούν τα χρόνια, ο ουσιαστικός και επαναστατικός λόγος του Μάνου Χατζιδάκι, η οξυδερκεια και η τόλμη του, το μη προφανες και το μη αναμενόμενο που φανερωνε λόγω και έργω, το ότι ό,τι κι αν άκουγα δικό του με έκανε να σκεφτομαι, τα εκτιμώ και μου λείπουν όλο και περισσότερο. Κι αυτό το αιρετικό του πνεύματός του που δεν φοβήθηκε ποτέ να λοιδορηθεί, που δεν παρασύρθηκε σε αμετροέπεια, που δεν κολάκευε κανεναν και δεν ήθελε πλήθος μπροστα του να παραληρεί, το θαυμαζα και το θαυμάζω και τωρα που δεν ζει.

Μόλις πριν λίγα λεπτα διαβασα ένα κείμενο της Άννας Δαμιανίδη στο ιστολόγιό της.
Αλλοι θα διαφωνήσουν με όσα γραφει, αλλοι θα συμφωνήσουν, το ξερω ότι οι πρωτοι θα είναι περισσότεροι. Είμαι με τους δεύτερους, πάλι.



Τα στερνά ξεκάνουν τα πρώτα

Κοσμοπλημμύρα στην Πανεπιστημίου. Η κάμερα δείχνει τον κόσμο από ψηλά, το βιντεάκι μεταδίδει τη φωνή του Μίκη. «Τραγουδείστε μαζί μου, Ένα το χελιδόνι» Τραγουδάνε. Η βραχνάδα του μου θυμίζει μια άλλη συγκέντρωση κόσμου, πριν γράψει αυτό το τραγούδι (που ποτέ δεν συμπάθησα, με τους νεκρούς χιλιάδες κλπ). Ήμουνα πιτσιρίκα, με είχε πάρει ο πατέρας μου σε κάποια συγκέντρωση της ΕΔΑ, μιλούσε πάλι ο Μίκης και βεβαίως είχα εκστασιαστεί, και βεβαίως είχα κατασυγκινηθεί, έκλαιγα από πάθος. Αυτή η φωνή, αυτό το πλήθος, πόσο με αναστάτωνε, πόσο γεννούσε στην ψυχή μου ένα κύμα ορμητικών συναισθημάτων τόσο δυνατό που ένιωθα να σκάω. Ένιωθα να με πνίγει, πρώτη και καλύτερη η σιγουριά ότι μετείχα της αλήθειας, μιας αλήθειας που επιβεβαιώνεται από το πλήθος. Διαλυόμουν στη συλλογική ψυχή, και πίστευα ότι μπορούσε αυτή η συλλογική ψυχή να γίνει ένα συλλογικό σώμα που θα επέβαλε την επανάσταση του δικαίου, ακατανίκητη και αδιαμφισβήτητη. Ακολουθούσε τραγούδι και διαλυόμασταν ήσυχα, με τον πατέρα μου να χαμογελάει μυστηριωδώς, κι εμένα απογοητευμένη.
Ήμουν, είπαμε, πιτσιρίκα. Δεν μπορούσα να σκεφτώ λογικά. Δεν ήξερα από τι περιπέτειες είχε περάσει η Ελλάδα και η Αθήνα, αγνοούσα τον εμφύλιο, δεν μπορούσα να εκτιμήσω τη σχετική ομαλότητα που ζούσαμε εκείνα τα χρόνια, δεκαετία του ’60. Κι ο Θεοδωράκης ευτυχώς τότε ήταν υπό κάποιο έλεγχο, είχε το κόμμα, είχε τα νιάτα του, κάποια αυτοσυγκράτηση. Αυτά που τώρα δεν έχει.
Αυτό το μεθυστικό και ταυτόχρονα απελπιστικό συναίσθημα της ταύτισης με το πλήθος το ένιωσα βέβαια πολύ συχνά από τότε.
Έγινε η χούντα, η οποία ήταν τόσο ξεκάθαρος εχθρός που τα εμβατήρια του Μίκη μπορούσαν πράγματι να μας ενώσουν εναντίον της, άσχετο αν δεν μας ένωσαν, γιατί ο κόσμος κοιτούσε τις δουλειές του και φυλαγόταν. Εκ των υστέρων, στη μεταπολίτευση, ζήσαμε τον ξεσηκωμό εκ του ασφαλούς, σα μια διαρκή παράσταση, σε στάδια και πλατείες, με τον ίδιο στο ρόλο αρχιερέα. Ακριβώς όπως και χτες, όπου έπαιξε ξανά, προς μεγάλη του ευτυχία υποθέτω, το ρόλο αρχιερέα.
Είναι η δύναμη της μουσικής αυτή, ειδικά  της μουσικής, του Μίκη. Δεν είναι τυχαίο που οι θρησκείες χρησιμοποιούν όλες μουσικές, χορωδιακά άσματα. Δεν είναι τυχαίο που οι μεσσίες, τον καιρό που ανθούσαν μεσσίες, όταν ανάγγελλαν τον εαυτό τους, πάντα το έκαναν τραγουδώντας. Μπορεί να μη μας ξεσηκώνουν τα άσματα της εκκλησίας τώρα πια, είναι γραμμένα για άλλα γούστα, αλλά σε ένα εμβατήριο κανείς δεν αντιστέκεται, ειδικά όταν έχει επενδυθεί τις ιδέες περί αγνού λαού στον οποίο ανήκουμε, έχει επενδυθεί αναμνήσεις προηγούμενων τέτοιων λαϊκών ιεροτελεστιών.
Όμως δεν ζούμε σε καιρούς που ανθούν μεσσίες. Ζούμε σε καιρούς που οι πολίτες έχουν δικαιώματα, έχουμε δημοκρατία, με χίλια ελαττώματα βέβαια, που χρειάζονται συζητήσεις, αναλύσεις, ρεπορτάζ, διάβασμα, έρευνα, ενημέρωση, ζύμωση, τέτοια πράγματα. Βαρετά, κουραστικά, καμία σχέση με τα κύματα ενθουσιασμό που μπορούν να φέρουν τα τραγούδια στις πλατείες.
Αλλά ο Μίκης δε βαριέται αυτό το ρόλο. Οι πολιτικοί μπορεί να βαριούνται το δικό τους, δεν είναι τόσο καλλιτεχνικός, ούτε τους εξασφαλίζει ενθουσιώδη πλήθη, εκείνος όμως εκεί. Καθώς τον ακούω ξανά, συνειδητοποιώ ότι και τότε, που ήμουν παιδί, καλύτερα θα ήταν να μην τραγουδούσαμε, να καθόμασταν να κάναμε αναλύσεις και συζητήσεις, πώς θα αποφεύγαμε το πραξικόπημα.
Ευτυχώς, όλα μας τα χρόνια, παράλληλα με το Μίκη, παράλληλα με το Σαββόπουλο και όσους άλλους θέλησαν κατά καιρούς να πάρουν τη σκυτάλη, υπήρχε και ο Μάνος.
Ο Χατζιδάκις δεν έπαιξε ποτέ τον αρχιερέα. Δίπλα στα εμβατήρια εκείνος παρουσίαζε τα όμορφα τραγούδια του, θύμιζε τη χαρά της ζωής, την ομορφιά της καθημερινότητας, αυτή που θα θέλαμε να έχει η Αθήνα, η χαρά της γης και της αυγής. Έκανε ό,τι μπορούσε. Έγραψε τραγούδια για τον Ιλισσό, για τον Υμηττό, για τον Πειραιά, χωρίς κλάψες προσπάθησε να ντύσει το περιβάλλον μας με νότες, απλόχερα έδειξε πόσα καλά πράγματα είχαμε να απολαύσουμε, να φροντίσουμε, απλόχερα στέγασε νέους καλλιτέχνες στο Τρίτο Πρόγραμμα. Δεν μας ξεσήκωνε, μας σεβόταν σαν ίσους, δεν μας ιερουργούσε, μας έβαζε να σκεφτόμαστε, μας ξανάκανε ατομικότητες, μας ήθελε ευαίσθητους, ανοιχτούς, γενναιόδωρους, πλούσιους σε εκφραστικά μέσα. Κι η μουσική του τελικά πόσο πολύ ωραιότερη είναι, χωρίς τους νεκρούς χιλιάδες στους τροχούς και τα ρέστα…

22 σχόλια:

lena_zip είπε...

Είμαι κι εγώ από αυτούς τους όσους προτιμούν την παρουσία του Μάνου Χατζιδάκι έστω και μέσα από την απουσία του.

Σχετικά με την ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη εγώ έχω μεγάλα ερωτηματικά. Όπως, με ποια ιδιότητα οργανώνει συγκέντρωση και μιλά για την πολιτική κατάσταση; Με την ιδιότητα του συνθέτη; Και γιατί να κάνει την οποιαδήποτε ομιλία; Νιώθω ότι αυτό εκφράζει μια προσπάθεια να ακουστεί ότι ο Τάδε συσπείρωσε τον κόσμο. Γιατί δεν πήγε ο κύριος Θεοδωράκης να ενωθεί με τον κόσμο στο Σύνταγμα, παρά ανέβηκε σε βάθρο και είπε τις απόψεις του;

Ίσως να μην το έχω σκεφτεί καλά ή να το έχω σκεφτεί πάρα πολύ. Αλλά εμπιστεύομαι το ένστικτό μου που αποκρούει τέτοιες ενέργειες.

Αναπόφευκτα συγκρίνουμε όπως λες κι εσύ. Κι όταν ο ένας είναι "λαχειοπώλης τ' ουρανού" τότε η ζυγαριά για μένα γέρνει προς τα εκεί.

Hfaistiwnas είπε...

Καλησπέρα!
Εγώ πάλι ελάχιστα γνωρίζω και τους δυο, μόνο μέσα από τη μουσική τους. Προσωπικά με συγκίνησε ο Θεοδωράκης. Μπορεί να μην του πήγαινε, αλλά σχεδόν πάντα, οι καλλιτέχνες και οι ψαγμένοι είναι αυτοί που ξεσηκόνωνται πρώτοι και παρασύρουν και τους υπόλοιπους, όχι κατ'ανάγκη με κακό σκοπό..
Ίσως με την ιδιότητά του, θεώρησε ότι ήταν χρέος του να αφυπνίσει συνειδήσεις..

Ανώνυμος είπε...

Αναρωτήθηκες φιλενάδα μου καλή αν θα έπρεπε να σχολιάσεις την στάση και τα λεγόμενα του -εθνικού μας μουσικού- και έρχονται στο νου μου τα λόγια ενός Ισπανού φιλόσοφου του Μιγκουελ Ουναμουνο --Καμιά φορά η σιωπή ισοδυναμεί με ψέμα

Εδω που τα λέμε ,δεν φταίει μόνο ο Θεοδωράκης γιαυτήν του τη στάση ,σκέψου πόσους δελφίνους και Ρασπουτινγκ έχει γύρω του που τον βομβαρδίζουν --Πες κάτι δάσκαλε ήρθε η ώρα σου -αν δεν πεις εσύ ,τότε ποιος κτλπ Νομίζουμε οτι είμαστε στον πάτο του βαρελιού και ψάχνουμε πάλι για σωτήρες και θαύματα .Δεν είδα τι φορούσε προχτές στο Σύνταγμα ? Ζιβάγκο ? οχ!!!
......αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ .........

Αν νομίζεις πως δεν μπορείς να βγεις από το βαρέλι ,ζωγράφισε το μπλε ,φτιάξε ουρανό και θάλασσα και δώσε μια κλοτσιά στην κάνουλα να πάρεις καθαρό αέρα .Αλλά κάντο μόνος σου η με Κανά δυο κολλητούς ...
Θα αρχίσω να προγραμματίζω το επόμενο ταξίδι μου ...
οχι οχι δεν το σκάω ,κλοτσιά στην κάνουλα δίνω
Ερη

Θερσίτης είπε...

Ο ΜΑΝΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΛΕΙΠΕΙ ΤΟΣΟ ΠΟΛΥ. Ο ΜΙΚΗΣ Ο ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΜΕΤΡΟΕΠΗΣ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΟΜΑΝΗΣ ΚΑΙ ΑΛΑΖΟΝΑΣ. ΚΑΙ ΜΕ ΜΙΑ ΘΥΓΑΤΕΡΑ ΠΟΥ ΤΟΝ ΕΚΘΕΤΕΙ ΣΤΙΣ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ. ΛΑΙΚΙΖΕΙ ...ΔΥΣΤΥΧΩΣ.
(ΣΥΓΝΩΜΗ ΓΙΑ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ.) ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ ΟΤΙ ΠΑΡΕΜΕΙΝΕ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΤΙΠΟΤΕ ΓΙΑ ΚΑΜΠΟΣΟΥΣ ΜΗΝΕΣ ΕΧΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΓΡΑΦΕΙΟ, ΕΝΑ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΝΑΞΙΑ ΤΟΥ. ΚΙ Ο ΜΑΝΟΣ ΗΤΑΝ ΜΟΝΑΧΙΚΟΣ ΑΛΛΑ ΑΠΟ ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΧΙ ΑΠΟ ΕΚΠΕΣΜΟ.

Un par de neuronas... είπε...

Και εγώ λίγα ξέρω, αλλά πεθαίνει η καρδιά μου με Μάνος Χατζιδάκις, ένας από τους καλύτερους μουσικούς που ξέρω. Με τον Θεοδωράκης έχω τις αμφιβολίες μου, σε δύσκολους καιρούς έκανε την κοινωνική του αποστολή, τώρα, ήμουν σε ένα συνέδριο μουσικής και είπε ότι μόνο αυτός μπορούσε να ακούσει τη μουσική των σφαιρών ... Συγγνώμη, αλλά εκείνη τη στιγμή έχασε την ψυχική συνοχή του. Είναι ένα σύμβολο ... μάλλον, ήταν, είναι και θα είναι.

Μια αγκαλιά και ένα φιλί.

Ανώνυμος είπε...

Παρακολουθω με πολυ ενδιαφερον την "αιωνια" αντιπαραθεση σκεψεων,για Μικη και Μανο.Μαλον αδελφουλα ξεχασες οτι το 75, δεν τραγουδουσαμε τη χαρα της ζωης, την ομορφια της καθημερινοτητας (που εμας τουλαχιστον στην επαρχια μας δοθηκε απλοχερα)αλλα Μικη.Πολυ αργοτερα ανακαλυψαμε τον Μανο.Γιατι πρεπει να διαλεξω τι με εκφραζει περισσοτερο,οταν καταλαβαινω οτι στις διαδρομες της ζωης μου, επελεξα ποτε τον ενα , ποτε τον αλλο συμφωνα με τις συγκυριες.Ξαφνικα καθως διαβασα το (πολυ ενδιαφερον) αποσπασμα που κατεβασες,σκεφτηκα να σε ρωτησω'Η 1Η ΜΑΙΟΥ ειναι ΑΡΓΙΑ Η ΑΠΕΡΓΙΑ? Εγω το 70 ελεγα γιορτη της Ανοιξης, το75 απεργια και το 95 ΗΘΕΛΑ ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ!Σημερα λοιπον σκεφτομαι, οτι συγκρινουμε ανομοιους ανθρωπους που ομως στη διαδρομη τους,εκανε ο καθενας την επιλογη του.Ανεξαρτητα αν ο ΜΙΚΗΣ εχει καποια απο τα στοιχεια που του καταλογιζουν,πιστευεις οτι αυτα τον εστειλαν στην εξορια και στη φυλακη?Ας σκεφτουμε ποτε γιναν τα εμβατηρια.Μηπως εγιναν γιατι ΚΑΠΟΙΟΙ αγωνιζονταν τοτε για την χαρα της γης και της αυγης? Ας ειμαστε πιο ελαστικοι με ανθρωπους που ειναι στα "στερνα" τους!!Και ειναι ακομα ζωντανοι, οτι και αν σημαινει αυτο..... Υ.Γ συγνωμη αν κουρασα.ΕΥΔΟΞΙΑ ΓΡΗΓ.

καλημέρα είπε...

Λένα,
εθεσες νομίζω με την ευθυτητα της ηλικίας σου, ίσως το μείζον θεμα: "Όπως, με ποια ιδιότητα οργανώνει συγκέντρωση και μιλά για την πολιτική κατάσταση; Με την ιδιότητα του συνθέτη;" Αυτή ακριβώς ήταν η διαφωνία μου. Είναι συνθετης και πολύ σπουδαίος και τον εκτιμώ πολύ, ακούω με προσοχή τη μουσική του (όχι όλα, το παραδεχομαι, αλλα γενικά εκτιμώ παρα πολύ το εργο του). Όταν μιλάει όμως πολιτικά, απο όλους τους χώρους απ' όπου εχει περάσει και εχει περασει απο αρκετούς, δεν εχω ποτε την ίδια αίσθηση.

καλημέρα είπε...

Ηφαιστίωνα,
καλησπέρα!
Δεν υπαρχει αμφιβολία ότι ο σκοπός ηταν να συγκινήσει. Να αφυπνίσει πώς; Με λόγια αόριστα και ατεκμηρίωτα. Αν εγω που δεν είμαι και ειδική καταλαβα τόσα αστοιχείωτα πραγματα στην ομιλία του (ακουσα όλη την ομιλία του και δεν πίστευα τι λεει) , τόσες ανακρίβειες (σαν λόγια καφενείου, πχ όπως αφησε να εννοηθεί όλοι σκίζονται να μας δανείσουν, ρωσοι, κινεζοι γιατί είναι τοσο καλοί άνθρωποι-ο Πούτιν ας πούμε, να γελασω τωρα ή να κλάψω;- που θελουν να μας δανείσουν χωρίς κανεναν όρο ετσι γιατί μας αγαπανε...)που αναρωτιεμαι, κανείς απο το περιβαλλον του δεν θελει να τον προστατεψει;
Είναι συνθετης και τόσο σημαντικός, ο μεγαλύτερος εν ζωή έλληνας συνθετης με παγκόσμια φήμη ως συνθετης, μόνο λίγο δεν είναι αυτό.

καλημέρα είπε...

Έρι,
καθε δημόσιο πρόσωπο εχει αυτούς που αναφερεις. Και το δύσκολο είναι να διαλεξει το περιβαλλον σου.

Υ.Γ. Όχι, όχι δεν φορούσε ζιβαγκο, αμεσως να το δεις και ετσι το θεμα (εμ, τι μοντελιστ θα ησουν αλλιώς;)

καλημέρα είπε...

Θερσίτη,
ας πούμε αλλοι χαρακτήρες.
Λες κατι όμως που δεν αναφερθηκε όσο ίσως θα άξιζε, όχι μόνο για τον Θεοδωρακη, προς θεού, αλλα για όλους όσους υπηρξαν βουλευτες, υπουργοί, στελεχη κυβερνησης. Υπαρχει μια ευκολία να κατηγορούν το πολιτικό σύστημα, όσους είχαν και εχουν θεσεις εξουσίας όμως "ξεχνανε" να μας πουν ότι κι οι ίδιοι κυβερνησαν, είχαν αρμοδιότητες, εξουσία. Τα δικά τους πιθανά λαθη, τη δικιά τους συνεισφορα στο παρόν σύστημα πώς και δεν την σχολιαζουν ποτέ;

καλημέρα είπε...

Βερόνικα,
"μόνο αυτός μπορούσε να ακούσει τη μουσική των σφαιρών"...
Δεν ξερω τι να πω...

καλημέρα είπε...

Αδελφούλα,
η σύγκριση δεν αφορα το εργο τους αλλα τη σταση ζωής και τον λόγο τους. Εκεί σχεδόν δεν χωραει σύγκριση μεταξύ τους.

Το ας είμαστε πιο ελαστικοί το σκεφτηκα παρα πολύ πριν γράψω όσα έγραψα. Και αν ήμουν είκοσι χρονών, όχι, δεν θα εγραφα ενα τετοιο κείμενο, θα ενιωθα ότι ειμαι πολύ μικρή σε ηλικία. Όμως πια μεγαλώσαμε πολύ κι εμείς. Ελπίζω πως όσα εγραψα δεν ήταν αγενή, ήταν παντως σίγουρα αληθινά.

Με αφορμή αυτό που έγραψες "το 75, δεν τραγουδουσαμε τη χαρα της ζωης, την ομορφια της καθημερινοτητας (που εμας τουλαχιστον στην επαρχια μας δοθηκε απλοχερα)αλλα Μικη", σκεφτόμουν πως ισχυει σε μεγαλο βαθμό αλλα ισχυει και κατι ακόμη ίσως. Απο εκείνα τα χρόνια θυμαμαι στα καθημερινά μας (όχι δηλαδή στις κομματικές συνεστιασεις και εκδηλώσεις)να ακούω πιο πολύ τραγούδια του Κουγιουμτζή (με τα τραγούδια του κι αν τραγουδήσαμε τη χαρα της ζωής!), του Λοϊζου, τραγούδια με την Αλεξίου κ.ά. Όταν μεγαλωσα και ειδικά λόγω δουλειάς εψαχνα χρονολογίες που κυκλοφόρησαν αυτοί οι δίσκοι και τα τραγούδια που θυμόμουν, συνειδητοποίησα ότι ακριβώς στη μεταπολίτευση που ήμουν έξι-επτα-οκτώ χρονών θυμόμουν πως ακουγονταν στο σπίτι και στο χωριό γενικά απο το ραδιοφωνο φυσικά κυρίως, βεβαιως και Θεοδωρακη (περιεργως όχι ρεμπετικα που ήταν στις δόξες τους στην πόλη) αλλα ακόμα πιο πολύ τα αλλα που προανεφερα και αλλα πολλά. Αυτό μπορεί να είχε να κανει με το ότι ήμουν μικρή και δεν διαλεγα εγω τι μουσική θα ακούσω, μπορεί να είχε να κανει και με το ότι ίσως στην επαρχία ακούγαμε λίγο ή αρκετα διαφορετικά πραγματα απ'ότι την ίδια εποχή στις μεγαλες πόλεις.
Αυτό το τελευταίο που με εκανες να θυμηθώ, πολύ μου αρεσε. Μαλλον ήρθε η ώρα να το ψάξω πιο πολύ.

Τι να με κουρασεις; Δε βλεπεις πόσο πολλά γραφω;

Ιωάννα Γρηγοριάδου είπε...

Aδελφούλα Ευδοξία είναι η δεύτερη φορά που σχολιάζεις. Την πρώτη με αφορμή το θάνατο του Νίκου Παπάζογλου ήσουν συγκινητική σήμερα νομίζω εύστοχη. Πράγματι και για μένα δεν τίθεται θέμα ποιος από τους δύο είναι καλύτερος ή σπουδαιότερος μουσικοσυνθέτης (νομίζω ούτε και για όσους σχολίασαν). Ούτε ποιου τα τραγούδια έχουν αγγίξει τις καρδιές των ανθρώπων. Και των δυο αναμφίβολα, και με τον τρόπο τους ο καθένας. Ωστόσο ούτε ο Μ. Θεοδωράκης είναι ο συνθέτης μόνο τού: «Πάλης ξεκίνημα νέοι αγώνες". Το «Στρώσε το στρώμα σου για δυο» είναι επίσης δικό του. Από την άλλη ο Μ. Χατζιδάκις δημιουργός του «Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι» αλλά και του «Κεμάλ».

Σ’ όλους μας ενυπάρχει η διττή ανάγκη να ενσκήψουμε στο βαθύτερο «είναι» μας αλλά και η ανάγκη μας να είμαστε τμήματα της κοινωνίας που ζούμε. Αυτό που ίσως «κάνει τη διαφορά» είναι η αναλογία, η ένταση αλλά και ο τρόπος με την οποία κάθε φορά βιώνει και εκφράζει ο καθένας μας αυτές τις ανάγκες. Το ίδιο, νομίζω, συμβαίνει και με τους δημιουργούς.

Όμως το θέμα θαρρώ δεν είναι αυτό. Δεν καταλογίζω στο Μίκη πως είναι περισσότερο επικός, ούτε πως ο Μάνος ήταν περισσότερο λυρικός. Η αξία τους ως δημιουργών είναι αναμφισβήτητη και πολύ σημαντική και για μένα προσωπικά ήταν απαραίτητοι και οι δυο τους. «Συμφιλίωσαν» κοινωνικές αναζητήσεις χρόνων και εσώτερες ανθρώπινες ανάγκες μου.

Ωστόσο υπάρχει μία ένσταση όπως αυτή αποτυπώθηκε στο κείμενο της Άννας Δαμιανίδη και συγκατένευσε και η Αναστασία. Και σε αυτή την ένσταση θα συμφωνήσω κι εγώ. Με λίγα λόγια: ο Μίκης Θεοδωράκης μιλά εύκολα και πολύ. Και με το στόμφο πως αυτά τα οποία προτείνει κάθε φορά είναι και η μόνη διέξοδος που η κοινωνία έχει. Ακόμη κι αν αυτά που προτείνει δεν έχουν σχέση με τον ορθό λόγο και κάποιες φορές είναι αντιφατικά μεταξύ τους και χωρίς συνοχή.Στα λόγια του υπάρχει πάντα η βεβαιότητα, η καταγγελία και ενίοτε το βοναπάρτειο ύφος.

Κι όσο μεγαλώνει σε ηλικία, η αυτοπειθαρχία και η αυτοσυγκράτηση του μειώνονται όλο και πιο πολύ.Που μάλλον θα έπρεπε όσο μεγαλώνει να σκέφτεται δυο και τρεις φορές αυτά που θέλει να πει.

Μου δίνει την αίσθηση όταν τον ακούω να μιλά πως θα προτιμούσε να μην ήταν διάσημος για την μουσική του αλλά για τον πολιτικό του λόγο. Κι αυτό είναι τραγικό, πριν από όλα για τον ίδιο.Δείχνει να μην συμφιλιώνεται ακόμη και στα στερνά του, όπως λες, με την ιδιότητά του ως δημιουργού. Γιατί σπουδαίος μουσικοσυνθέτης είναι. Σπουδαίο πολιτικό λόγο δεν άρθρωσε ποτέ.

Ελένη Μουρσελά είπε...

Αγαπημένη μου Αναστασία,
ξαφνιάστηκα δυσάρεστα από τα γραφόμενά σου για αυτά που συντελούνται στις μέρες μας από πλήθος κόσμου σε όλες τις πλατείες των πόλεών μας.
Κριτική γίνεται μόνο για το Θεοδωράκη;Δεν άκουσα την ομιλία του, διάβασα όμως την επιστολή του. Με βάση αυτή απ' ότι γνωρίζω έγινε και το κάλεσμα με τους πανεπιστημιακούς στο Σύνταγμα. Διαβάστε την. Δεν έχει καμία σχέση με αυτά που του καταδεικνύεις.
Πιστεύω ότι σήμερα δεν αρκεί η εσωστρέφεια και οι εσωτερικές αναζητήσεις στις οποίες πολύ βοηθούσε ο Χατζηδάκης π.χ.
Είναι απαραίτητο όλοι μας να πάρουμε θέση για την κατάσταση που βιώνουμε στη πατρίδα μας αλλά και ευρύτερα στον κόσμο και μας επηρεάζει.

Μιχάλης Τσαντίλας είπε...

Καλημέρα! Προσωπικά δεν θέλω να επιχειρήσω καλλιτεχνικές συγκρίσεις μεταξύ Θεοδωράκη και Χατζιδάκι. Γενικά, οι παρεμβάσεις του Μίκη δε μου κάνουν, κάτι με απωθεί στον τρόπο που μιλάει και στα όσα λέει... Πάντως, κάτι που με χάλασε στο άρθρο της κας Δαμιανίδη είναι εκείνο το "χωρίς τους νεκρούς χιλιάδες και τα ρέστα...". Να πούμε ότι πρόκειται για ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη και για τραγούδι που περιέχεται σε ένα από τα σημαντικότερα έργα της ελληνικής δισκογραφίας. Μπορεί στο μυαλό πολλών από εμάς να έχει πια ταυτιστεί με μια συγκεκριμένη εποχή και να ακούγεται κάπως στομφώδες, παραμένει, όμως, ένα μεγάλο τραγούδι...

καλημέρα είπε...

Ιωάννα,
τα είπαμε και πιο αναλυτικά,
οπότε ξερεις πόσο συμφωνούμε και όσο αφορα στην καλιτεχνική αξία των δύο σπουδαίων δημιουργών και στην σταση και τις απόψεις του καθενός.
Θελω να πω όμως κι απο δω ότι εκτιμώ, μου αρεσει πολύ και εως και θαυμάζω τον τρόπο που αναπτύσσεις τις απόψεις σου, συνδυάζοντας εμπειρίες αλλα και λογική, τον ορθό λόγο που μεταξύ μας τόσο συχνά αναφερουμε, κι αν κρατούσαμε ενα πραγμα απο τη σπουδαία κληρονομιά των αρχαίων ελλήνων σε όλο τον κόσμο μαλλον αυτόν θα ήταν.

Άντε, να βρεθούμε σήμερα!

καλημέρα είπε...

Eλένη μου,
οι αγανακτισμένοι δεν εχουν καμία σχεση (ετσι τουλαχιστον θεωρω εγώ) με τα πολιτικαντικα και μαλιστα παλιάς, πολύ παλιάς κοπής παιχνίδια της Σπίθας και όσων τριγυρίζουν τον Θεοδωράκη.
Οι αγανακτισμένοι καταφεραν κατι που συμβαίνει για πρώτη φορα στην Ελλαδα, μακρια απο κομματικές σημαίες, διαμαρτυρονται εκατονταδες χιλιάδες άνθρωποι ειρηνικά, δημιουργικά, εκφραζονται και προβληματίζονται και αυτό και το εκτιμώ και το θαυμάζω.
Η εκδήλωση στα προπύλαια τι σχεση εχει με τους αγανακτισμένους; Καμία! Πρωτα πρωτα είναι τουλαχιστον αστείο ότι μερη του συστηματος (δες ποιοι μιλησαν, απο τον πρυτανη εως τον Θεοδωρακη, πώς να με πείσει ο Θεοδωρακης ότι πολιτικά δεν είχε ποτε εξουσία- μα είχε, σε διαφορα κόμματα, υπήρξε υπουργός, στελεχος κυβερνητικό, βουλευτής, τωρα είναι συνταξιουχος βουλευτής κτλ- και πως όταν την είχε την άσκησε με αλλο τρόπο απο αυτόν που κατηγορεί τωρα αλλους;). Διαβασα κι εγω τη δήλωσή του πριν τη συγκεντρωση -τότε δεν εγραψα τίποτα κι ας διαφωνούσα με όσα έλεγε- διαβασα και την ομιλία του στη σελιδα της σπιθας, ειδα όμως και το βίντεο της ομιλίας του, την διανθισε και με επιπλεον ακόμα χειρότερα λόγια προφορικά, θλίψη με επιασε ακούγοντάς την. Τόσα αστοιχείωτα, επιπολαια, βοναπαρτειου ύφους που εγραψε και η Ιωαννα πριν, λόγια δεν περίμενα. Αν θελεις να την ακούσεις είναι εδώ:
http://www.youtube.com/watch?v=_vzsUAD6y0s

Εν κατακλείδι οι αγανακτισμενοι είναι άνθρωποι και κυρίως οι νεοι για να λεμε του στραβού το δίκιο, που εχουν λόγο να είναι στις πλατείες η συγκεντρωση του πρύτανη και των συν αυτώ με τη στηριξη του Θεοδωρακη στα προπυλαια είναι μια καιροσκοπική εκδήλωση για την οποία δε βρίσκω ούτε ενα θετικό. Και δεν εχει καμια λογική να ταυτίζουμε τις δύο συγκεντρώσεις. Εχει νόημα όμως να τις διαχωρίζουμε, νομίζω.

Ναι, να παρουμε θεση, συμφωνώ, αυτό κανω στη ζωή μου, καθε μέρα, αυτό εκανα για κατι συγκεκριμενο και με όσα εγραψα νομίζω. Αν όμως πρωτα δεν σκάψουμε μεσα μας, δεν αναρωτηθούμε, δεν προβληματιστούμε, δεν ψάξουμε ό,τι θα εκφρασουμε θα είναι μόνο συνθηματα, και αυτα δεν αλλαξαν ποτε πραγματικά τον κόσμο. Ετσι νομίζω τουλαχιστον εγω.

καλημέρα είπε...

Μιχαλη καλημέρα!
Κι εμενα με "χαλασε" αυτό ακριβώς το σημείο του κειμενου της Δαμιανίδη. Εννοείται ότι το αντεγραψα όλο όπως ήταν γιατί αυτό έγραψε, δεν θα κρατούσα ποτε τα σημεία που μου αρεσαν μόνο.

Και με χαλασε όχι γιατί είναι ποίημα του Οδ.Ελύτη - το ξερουν όσοι με ξερουν καλά, και δεν εχω στο μυαλό μου ιερα και όσια (και τον Χατζιδακι στον οποίο αναφερομαι τόσο θετικά δεν τον εχω ιεροποιήσει και μυθοποιήσει, ίσα-ίσα εκτιμώντας τον, για το εργο, το λόγο και τη σταση ζωής του, τον θαυμασα τόσο πολύ)- αλλα γιατί πραγματικά υπήρξαν νεκροί χιλιάδες κι αυτό το σεβομαι. Βεβαια η φραση στο ποίημα του Ελύτη είναι αρκετα στομφώδης, όντως (νομίζω ήταν αρκετα και το γενικό ύφος του ποιητή τετοιο, αλλα αυτό είναι ενα αλλο θεμα...)

Ανώνυμος είπε...

Είναι ιεροσυλία να θίγεις έναν μουσικό, που έφερε την ποίηση στα χείλη των Ελλήνων,που έκανε τη χώρα μας γνωστή σ' ολόκληρο τον κόσμο,που με τα τραγούδια του ξεσήκωσε τα πλήθη,που φαίνεται ότι πονάει την Ελλάδα και τώρα στα στερνά του απαλλαγμένος από πολιτικές σκοπιμότητες και ετικέτες επιθυμεί να αφυπνίσει τον κόσμο. Η ΣΎΓΚΡΙΣΗ ΗΤΑΝ ΑΤΥΧΗΣ

Ιωάννα είπε...

@ προς ανώνυμο

Όταν η κριτική σε αυτά που κατά καιρούς λ έ ε ι ο Μίκης Θεοδωράκης συνιστά "ιεροσυλία" κατά τη γνώμη σου, τότε προφανέστατα συζήτηση δεν μπορεί να υπάρξει.

Πράγματι στα ιερά και στα όσια υπερισχύει "το πίστευε και μη έρευνα" ή το: "αποδέξου ό,τι λέει ή ό,τι κάνει κάποιος που έκανε γνωστή τη χώρα μας σ' όλοκληρο τον κόσμο".

Αυτή του είδους η τοποθέτηση πιθανόν απορρέει από μεγάλο θαυμασμό προς το πρόσωπο του Μ. Θεοδωράκη (πέρα από δημιουργού και ως πολιτικού προσώπου) απέχει όμως από τον ορθό λόγο αλλά και από τη δυνατότητα που οφείλει να έχει κάθε έλλογος άνθρωπος.

Δυνατότητα να κρίνει χωρίς να βρίζει και χωρίς να συκοφαντεί.

Δυνατότητα που όσοι σχολίασαν στην παρούσα ανάρτηση την υπηρέτησαν στο ακέραιο.

υ.γ. Συγνώμη αδελφούλα που απάντησα στον/στην ανώνυμο/η.Ελπίζω πως δεν ήμουν αμετροεπής.Αλλά ούτε και ιερόσυλη.

καλημέρα είπε...

Aνωνυμε ή ανώνυμη,
οκ, είμαι ιερόσυλη, ικανοποιημενος-η;
Ξέρετε, εχω πιο σημαντικά πραγματα να κανω απο το να ασχολούμαι με ενα σχόλιο τετοιου ύφους και ανύπαρκτης υπογραφής.

καλημέρα είπε...

Iωαννα,
τα ιερα και τα όσια, τα θεσφατα στην εκκλησία και μόνο εκεί, οπότε τι κουβεντα να γίνει να σου πω την αλήθεια, υπάρχει βάση; Νομίζω πως όχι.
Να πειραζει που απαντησες; Όχι βεβαια, ανοιχτός διαλογος είναι.
Αφου ρωτας, αμετροεπής δεν ήσουν,νομίζω, αλλα ιερόσυλη, α, δεν παιρνω κι όρκο,

καλό βραδυ!